دفاع مقدس به حتم ژانر حقیقی سینمای ایران است و این گونه سینمایی با توجه به ویژگی های منحصر بفردی که دارد می تواند به ارتقای سینمای ایران کمک کند. از ابتدای آغاز جنگ تحمیلی تا پایان این دوران، سینماگران انقلابی با حضور در جبهه های جنگ، بر اساس نگاه و تجربه اندوزی خود، تصویری از دوران دفاع مقدس را بر پرده نقره ای ترسیم کردند که حاصل این تلاش ها آرشیو بزرگی از آثار دفاع مقدسی است.

فارغ از نگاه غیر واقع بینانه در برخی آثار دهه 60 و در ادامه آثار اجتماعی دفاع مقدسی که در دهه 70 وارد سینمای دفاع مقدس شد، همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند سینمای دفاع مقدس مخاطبان بسیار زیادی دارد و می توان از ظرفیت های نهفته در این دوران تاریخی به درستی استفاده کرد.

حال پرسش اصلی آنکه به راستی چگونه می توان آثار دفاع مقدسی در سینمای ایران تولید کرد که مخاطبان انبوهی را به سینماها بکشاند؟  این آثار به لحاظ محتوایی و فرم باید دارای چه نگاهی باشند که بتوانند مخاطبان جوان امروز را که درک درستی از دوران دفاع مقدس نداشته و در دهه 70 متولد شده اند را به سینماها بکشاند تا علاوه بر رونق اقتصادی، عاملی بر ترویج فرهنگ دفاع مقدس باشد؟

آنچه در ادامه می آید گفت وگوی تنی چند از سینماگران درباره سینمای دفاع مقدس به عنوان ایرانی ترین ژانر سینما در پاسخ به پرسش های یاد شده است.

شورجه: باید علاقه و حساسیت هنرمندان به دفاع مقدس تقویت شود

کارگردان «33 روز» معتقد است:  در وهله اول ضروری ترین نکته این است که باید شاخک های حسی هنرمندان را نسبت به مضامین دفاع مقدس حساس کرد تا بتوانند در این زمینه فکر کنندف فیلمنامه بنویسند و در نهایت تولید اثر داشته باشند. قاعدتاً اگر این دغدغه مندی و حساسیت وجود نداشته باشد هنرمند نیز به این سمت و سو نخواهد رفت.

 کارگردان «عملیات کرکوک» در ادامه  با تأکید براینکه سینمای دفاع مقدس نیازمند اندیشه و تفکر هنرمندان دغدغه مند است یادآور شد: به نظر می رسد باید در زمینه مفاهیم دفاع مقدس حساسیت ها را بالا برد و هنرمند را تشویق به ساخت فیلم خوب کرد. از طرفی خود هنرمندان هم باید به این امر توجه ویژه داشته باشند و از مسئولین آن را مطالبه کنند که این از ویژگی های واقعی یک هنرمند است. «17 فروردین 93»

شاه حسینی: سینمای دفاع مقدس فقط قهرمان پردازی، انفجار و توپ و تانک و رزم نیست

کارگردان «پنالتی» با بیان اینکه بقای سینمای ایران بر حفظ ارزشها است عنوان کرد و گفت: به نظر می رسد مدیران و مسئولین ما باید از حالت انفعال خارج شده و مرعوب فضاهای سینمایی نشوند. مردانه مانند فرمایشات مقام معظم رهبری به صورت جهادی وارد میدان عمل شده تا سینما را از حالت انفعال خارج کنند که در نتیجه این کار به نفع خود مسئولان نیز هست.

 کارگردان «عملیات کرکوک» با تأکید براینکه سینمای دفاع مقدس نیازمند اندیشه و تفکر هنرمندان دغدغه مند است، یادآور شد: به نظر می رسد باید در زمینه مفاهیم دفاع مقدس حساسیت ها را بالا برد و هنرمند را تشویق به ساخت فیلم خوب کرد. از طرفی خود هنرمندان هم باید به این امر توجه ویژه داشته باشند و از مسئولین آن را مطالبه کنند که این از ویژگی های واقعی یک هنرمند است.

شاه حسینی در ادامه افزود:  سینمای دفاع مقدس فقط قهرمان پردازی، انفجار توپ و تانک  و رزم نیست، بلکه باید ارزش های نهفته آن هشت سال را سعی کنیم به روز کنیم و برای نسل آینده چراغ راه بسازیم. به همین دلیل است که به این نوع سینما و این ژانر علاقه مند هستم و امیدوارم دست کسانی که می خواهند فرهنگ و سینمای دفاع مقدس را آلوده کنند به زودی قطع شود. «18 فروردین 93»

قهرمانی: سینمای دفاع مقدس علاوه بر دغدغه فیلمسازان به حمایت متولیان نیز نیاز دارد

تهیه کننده «شکارچی شنبه» نیز اظهار داشت: نامگذاری سال توسط مقام معظم رهبری راهکار این قضیه  است. به نظر من باید عزم ملی و مدیریت جهادی را سر لوحه کار خود قرار دهیم تا تمام مسائل و مشکلات فرهنگی حل شود.

تهیه کننده «گام های شیدایی» در ادامه افزود: به نظر من متولیان سینمایی دفاع مقدس چون بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس ، سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سپاه، سازمان صدا و سیما و ... جهت تحقق بهتر شعار سال باید عزم خود را جزم کنند تا در عرصه هنر هفتم علی الخصوص سینمای دفاع مقدس به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت کمک کنند. «19 فروردین 93»

حبیب الله بهمنی: لازمه نهادینه شدن سینمای دفاع مقدس پیوند میان مدیران، هنرمندان و سرمایه گذران است

کارگردان «سیب و سلما» نیزنظر دیگری دارد و می گوید:  به نظر من در این زمینه تنها سینماگران نقش ندارند بلکه مجموعه ای از عوامل مختلف علاوه بر کارگردان، نویسنده در حقیقت مسئولان، مدیران، سرمایه گذاران و بخش های گوناگون باید دست در دست هم تا این کار را به نحو شایسته ای انجام شود.

این کارگردان دفاع مقدس در ادامه افزود: به نظر من باید در این بحث مهم هنرمندان، مدیران فرهنگی و سرمایه گذاران دست به دست هم دهند و با اهداف مشترک باعث شوند تا مفاهیم سینمای دفاع مقدس دوباره نهادینه شود در غیر این صورت هیچکدام از این سه عنصر اصلی نمی توانند فضایی ایجاد کنند تا شاهد نهادینه شدن سینمای دفاع مقدس باشیم. «23 فروردین 93»

هاشم زاده: سینمای جنگ نیروی دلسوز می خواهد نه دلال

فیلمنامه نویس «بید مجنون» بر این باور است که در سالهای گذشته کسانی که مسئولیت فرهنگ این مملکت را بر عهده گرفتن ناخواسته ضربات مهلکی به این نوع سینما زده اند و در جان کلام باید هنر به را به اهلش سپرد.

وی در ادامه با بیان اینکه سینما دفاع مقدس نیازمند نیروی دلسوز نه دلال، ادامه داد: سینمای دفاع مقدس نیازمند یک بازنگری اساسی است و متولیان این امر اگر توان ساخت این نوع از آثار را ندارند باید پاسخگو باشند. «24 فروردین 93»

نیرومند: تنها با خلاقیت صرف اثر دفاع مقدسی ساخته نمی شود

محمد حسین نیرومند ، کارشناس فرهنگی نیز در این زمینه می گوید : با نگاهی به فیلم های تولید شده در حوزه دفاع مقدس متوجه می شویم که فاصله بسیار زیادی که در شان این ژانر باشد داریم.

وی در ادامه با اشاره به این نکته بیشتر سوژه های این ژانر نزدیک به ادبیات است تا سینما، ادامه داد: به نظر می رسد مدیران فرهنگی باید فیلمسازان را به ساخته شدن فیلم خوب ترغیب و تشویق کنند چرا که تناه با خلاقیت صرف نمی توان اثر دفاع مقدسی ساخت. «25 فروردین 93»

اردکانی: سینمای دفاع مقدس در حال نابودی است

کارگردان «به کبودی یاس» نیز، گفت:  به نظر می رسد با رفتار مدیران هیچ گونه انگیزه ای و اراده ای برای ادامه حیات این سینما باقی نمانده و در طول سال چند فیلم محدود در این زمینه ساخته میشود و مشکلات این ژانر رو به روز بیشتر می شود.

وی در ادامه با بیان اینکه این نوع سینما در حال نابودی است ، ادامه داد:  من خود را شايسته عنوان فيلمساز جنگ نمي دانم و تنها توفیق داشتم دو فیلم جنگی در کارنامه خود داشته باشم، اما اگر فضاي فرهنگي كشور تغییر نکند هیچ انگیزه ای برای فیلمسازانی مثل من براي ادامه فعاليت در حوزه دفاع مقدس و نيز ساير موضوعات مهمي كه اولويت هاي روز كشورند باقی نخواهد ماند . دليلي ندارد وقتي مي شود كارهاي خنثي و بدون حاشيه و پر سود و خارجي پسند انجام داد باز هم به سراغ موضوعات ملتهب سياسي اجتماعي با رويكرد انقلابي بروند و هم از خودي ها كتك بخورند و هم از ديگران . 

اردکانی همچنان به شعار سال اشاره کرد و افزود: براي اجرايي شدن منويات مقام معظم رهبري در موضوع فرهنگ و اقتصاد، مهمترين عنصر همان مديريت جهادي است كه در متن شعار امسال به آن اشاره شده است و البته مديريت جهادي تنها يك شعار نيست، تنها يك خواست شخصي هم نيست و حتي يك مدل مديريتي كه صرفاً به خواست و توانايي يك يا چند مدير متكي باشد هم نيست. در مقابل منافع كلان و نامشروع باندهاي بزرگ قدرت و ثروت در گرو حفظ وضع بيمار موجود است و چون حركت جامعه به سمت اصلاح سبك زندگي و احياي ارزش ها و حفظ فرهنگ مقاومت آن منافع را به خطر مي اندازد به صورت خيلي جدي با هر اصلاح اساسي و ساختاري مقابله مي كنند و متأسفانه در مواردي همان باندهاي قدرت و ثروت متولي اصلاح وضع موجود هم شده اند . مهمترين كار آن ها اين است كه ميل به رفتار جهادي را در جامعه سركوب كنند و بدون وجود ميل به رفتار جهادي در جامعه و بدون وجود يك ساختار مديريتي مبتني بر فرهنگ جهادي كار به جايي نخواهد رسید. «26 فروردین 93» 

بنابراین گزارش، به هر حال باید قبول کرد تولید یک فیلم دفاع مقدسی کار دشواری است و مدیران فرهنگی باید ابزار و لوازم این نوع سینما را برای تیم سازنده فراهم کنند. تا خود گروه هم میل به ساختن سوژه های ناب در این نوع سینمای ناب داشته باشند. امیدواریم این انگیزه دوباره در سینماگرانی که سال هایی نه چندان دور فیلم های عالی در زمینه سینمای دفاع مقدس می ساختند، دوباره زنده شود تا در طول سال شاهد رونق دوباره این ژانر ناب سینمایی باشیم. تا دغدغه های مقام معظم رهبری نیز در این زمینه رفع شود. سینمای دفاع مقدس نیازمند یک بازنگری اساسی است تا بتوان به دوران طلایی آن دوران با سوژه هایی ناب دست یافت.

گزارش از: سعید مهرپور