به گزارش خبرنگار سینماپرس، حضور فیلمسازان و عوامل تولید یک پروژه سینمایی در خارج و فیلمبرداری در کشوری دیگر، چند سالی است که در بین فیلمسازان ایرانی رواج پیدا کرده و کم نیستند فیمسازانی که در سال راهی کشور دیگری در منطقه و یا قاره دیگری برای تولید یک فیلم می شوند که اقلب یک سر فیلمنامه در حال ساخت به شکلی به ایران مربوط است . یا قصه از ایران آغاز و به آنسوی آب ختم می‌شود و یا بلعکس در برخی دیگر هم کل قصه در زمان و یا مکان دیگری روایط و نیاز به منطقه خاصی برای تولید پروژه وجود دارد.

نکته قابل توجه در ساخت این پروژه ها تامین مخارج و بودجه آن هاست. از این رو به دلیل افزایش مخراج سفر و تولید فیلم در خارج، بخش خصوصی در سال گذشته سهم کمتری از ساخت پروژه های اینچنینی داشت و عمده فیلم های ساخته شده در آنسوی آب با بودجه دولتی بوده است.

در این بین ردیف بودجه ای با عنوان بودجه فیلم های فاخر درنظر گرفته شد و در نتیجه سال گذشته پروژه‌های سینمایی «استرداد»، «چ»، «عقاب صحرا»، «لاله»، «سوادیکا (شیخ احمد قمی)»، «برلین منفی هفت» و «فرزند چهارم» به عنوان  فیلم‌های سینمایی فاخری مطرح شدند که با حمایت سازمان سینمایی تولید شدند و یا همچنان در مرحله تولید هستند که در این بین فیلم‌های «استرداد»،«عقاب صحرا»، «برلین منفی هفت» و «فرزند چهارم» در کشورهای خارجی و با بودجه ارزی تولید شده‌اند. از سوی دیگر بخش خصوصی آثاری را در خارج مقابل دوربین برده است مانند فیلم «گناهکاران» ، «خاک و مرجان»، «بغض» و ... .

در هر حال دلایل انتخاب فیلمنامه و روایتی از قصه که خارج از مرز های جغرافییای ایران می گذرد و هدف گذاری آنها ، کیفیت آثار تولیدی و در نهایت نسبت  هزینه های ارزی انجام شده با کیفیت خروجی این آثار جای سوال دارد . این موضوع را با چند فیلم ساز در میان گذاشتیم تا نظرات آنها را درباره چرایی سفر فیلمسازان به خارج جویا شویم.

حجاب در ایران فیلمسازان را به سفرهای خارجی می‌کشاند

سید مسعود اطیابی که سال گذشته فیلم «خاک و مرجان» را در افغانستان ساخت درباره حضور گروه های فیلمسازی ایرانی در خارج از کشور برای ساخت فیلم های سینمایی و دلایل آن به خبرنگار سینما پرس گفت: «فیلم‌هایی که در خارج از کشورفیلمبرداری می شوند چند دسته هستند، بخشی از فیلم‌ها مستند گونه اند و ارتباطشان با مکان‌های‌ واقعی لازم است. این دسته از کارها فیلم‌های جدی هستند که یک موضوع جهانی و بین المللی را مطرح می‌کنند یا قرار است هویت فیلمسازی یک کشور خاص به غیر از ایران را هم در خود داشته باشند. لوکیشن در این دسته از فیلم‌ها حتما باید به صورت طبیعی انتخاب شود و فیلمبرداری در همان مکان واقعی انجام پذیرد در اینجا معیار خرج کردن نیست».

اطیابی گفت : «از سوی دیگر برخی فیلم ها پخش بین المللی دارند و زمانی یک فیلم را خارج از کشور می‌سازیم حتما نگاه به نمایش آن فیلم خارج از کشور که البته منظور از نمایش، نمایش در جشنواره ها نیست و منظور نمایش های عمومی است باز هم لازم است که فیلم در مکان های اصلی فیلمبرداری شود».

اطیابی به موضوع حجاب و فیلمبرداری این گونه صحنه های اشاره کرد و گفت : «موضوع دیگری که برخی از دوستان را برای ساخت فیلم راهی خارج می‌کند بحث حجاب است که در ایران نمی‌شود بازسازی کرد. به اجبار برای فیلمبرداری همان صحنه‌های ساده به کشور دیگری سفرمی کنند. بسیاری از مواقع موضوعی را که در یک کشور روایت می شود در کشور سومی بازسازی می کنیم که فقط به خاطر موضوع حجاب در آنجا بازسازی شده و نیاز دیگری وجود  ندارد».

فیلم‌هایی مثل «فرشتگان قصاب» حتی کشوری که برای فیلمسازی انتخاب کردند جای سؤال دارد

محمدرضا عباسیان مستند ساز و تهیه کننده سینما و مدیرعامل سابق موسسه رسانه های تصویری درباره دلایل سفر گروه های فیلمسازی ایران جهت فیلمبرداری پروژه های سینمایی به خارج به خبرنگار سینما پرس گفت: «بررسی این موضوع شامل دو بخش است که آیا پروژه سرمایه گذار ایرانی است یا تولید مشترک است و در هر کدام تعریف مجزایی دارد. زمانی تمام سرمایه گذاری پروژه از داخل کشور است اما بر اساس نیاز فیلمنامه و نیاز کارگردان اجبار برای سفر به دیگر کشورها ایجاد می شود.مثلاً اینکه قصه در لوکیشنی می گذرد که الزاماتی وجود دارد  آن را در داخل کشور نداریم».

او ادامه داد :«بحث مدیریت پروژه به لحاظ هزینه است و زمانی که قرار است فیلمی در یک لوکیشن به غیر از موضوع حجاب و بازیگران و غیره در لوکیشنی در اروپا فیلمبرداری شود باید دید امکان این وجود دارد که در تهران بازسازی شود یانه. گاهی باید عوامل پروژه از خارج بیایند و این تخصص تهیه کننده است که بررسی و ارزیابی کند که این هزینه سفر به خارج از کشور و تولید پروژه خارج از کشور بیشتر هست یا این لوکیشن را در کشور بسازد و صحنه ها فضا را در کشور طراحی کند» .

این فیلمساز تصریح کرد: «البته پروژه های هم وجود داشته که رفتن خارج از کشور و حتی جایی که رفته اند سوال بوده، فیلمی داریم که قصه فیلم در افغانستان می گذرد، مثل فیلم «فرشتگان قصاب» اما دوستان رفته اند این فیلم را در لبنان فیلمبرداری کرده اند و جای سوال است . زیرا ما امکان شبیه سازی افغانستان را در شرق ایران داریم اگر هم به هر دلیل قابل انجام نبوده باید به افغانستان می رفتند و در آنجا کار را انجام می دادند. لوکیشن لبنان هیچ شباهتی با افغانستان ندارد ».

اتمسفر کشور خارجی را نمی‌شود در ایران ایجاد کرد

رامتین لوافی؛ کارگردان سینمای ایران که سال گذشته با فیلم «برلین منفی هفت» در سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر حاضر بود درباره حضور گروه‌های فیلمسازی ایرانی برای ساخت فیلم در خارج از ایران گفت: «اگر لزوم ساخت فیلمی خارج از ایران باشد ، یعنی اگر قصه‌ای لزوم ساخت در خارج را داشته باشد، به ندرت امکان ساخت آن با شبیه سازی در ایران ممکن است».

وی در تشریح دلایل خود برای عدم امکان بازسازی فیلم در داخل ایران تصریح کرد: «دلایل متعددی وجود دارد از جمله اینکه فضا و اتمسفر یک کشور خارجی را نمی‌شود در ایران ایجاد کرد و این خیلی طبیعی است. همانطور که زمانی فیلم های خارجی ایران را بازسازی می کنند و سعی می کنند ایران را به هر دلیلی در فیلمشان نشان دهند تماشای آن صحنه ها برای ما خیلی مضحک به نظر می رسد».

وی در پاسخ به این سوال که بررسی لازم بودن یا نبودن ساخت فیلم در خارج از کشور که روی آن تاکید دارید چگونه مشخص می شود گفت: «یک بخشی را کسانی که هزینه ساخت فیلم را پرداخت می‌کنند و سیاست گذاران پروژه تعیین کننده هستند و این بخش به کارگردان یا عوامل دیگر بستگی ندارد » .

وی ادامه داد: «یک مساله وجود دارد که به هزینه برمی گردد، هزینه ساخت فیلم خارج از کشور هزینه سنگینی است و فیلمسازی در خارج از کشور بسیار سخت است. فکر می کنم اکثر فیلمسازان زمانی ترجیح می‌دهند ساخت فیلم را به داخل منتقل کنند و معمولا در شریطی این را می پذیرند که راه دیگیری وجود نداشته باشد و اجبار برای این کار به وجود بیایید» .

بودجه ارزی سینماگران را برای ساخت فیلم در خارج تشویق می‌کند

ابولحسن داوودی کارگردان و نویسنده سینما که چند سال پیش فیلم سینمایی «زادبوم» را با هزینه بخش خصوصی در ایران و آلمان فیلمبرداری کرده است درباره لزوم ساخت فیلم های ایرانی در خارج و سفر گروه های فیلمسازی ایرانی به سایر کشورها برای ساخت فیلم گفت: «به نظر می‌رسد اکثر مواردی که درباره این موضوع مطرح گردید، مربوط به فیلم‌هایی است که با سرمایه دولتی ساخته می‌شوند و توسط کسانی ساخته می‌شوند که به هر حال نظر اول آن‌ها همین بودجه دولتی است و اگر این بودجه به شکل ارز باشد استفاده بیشتری دارد ، به همین منظور است که شاید ببینیم این پروژه ها خروجی کمتری دارند. از این نمونه‌ها در سال‌های گذشته زیاد ساخته شده که البته باید بسته به موضوع مطرح شود و نمی‌شود که همه را با یک چوب برانیم».

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به این آیا نتیجه می گیریم پروژه‌های دولتی هم وجود دارند که تولید و فیلمبرداری آن ها در خارج از کشور لزوم داشته و خروجی مناسب داشته باشد گفت : «ممکن است در پروژه ای این نیاز احساس شود که از فضا و یا اتمسفر خارج از کشور استفاده شود و فیلمبرداری در ایران امکان پذیر نباشد.اگر اینگونه پروژه ها در بخش خصوصی و سینمای مستقل و با سرمایه‌ای غیر دولتی و یا کمتر دولتی ساخته شود، آن زمان متوجه می شوید که این شکل ارجعات بی مورد به صحنه‌های خارج از کشور بسیارکمتر دیده می شود و یا اصلا وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد به طور قطع ضرورت دارد و تعریف شده است».

---------------------------------------

گزارش از:  آرین نغزگو

انتهای پیام/ن.ف