انیمیشن سینمایی دوبعدی« سیاره گنج» محصول سال ۲۰۰۲ شرکت والت دیزنی از برنامه های اخیر شبکه نمایش  به حساب می آید، که به این بهانه نگاهی به این انیمیشن و ساختار تکنیکی آن می اندازیم. انیمیشنی که در سال های عرضه انبوه و با کیفیت انیمیشن های سه بعدی در سینماهای جهان اکران شد و واکنش های متفاوتی را از سوی منتقدین و همچنین سینما روهای حرفه ای دربر داشت. انیمیشنی به سبک و سیاق آثار کلاسیک و مشهور دیزنی همچون: سیندرلا، دیو و دلبر و ...منتهی با استفاده از تکنیک های جدید کامپیوتری برای ویرایش تصویر و رندر دوبعدی تصویر که به صورت سه بعدی در کامپیوتر ساخته و پردازش می شوند.

داستان راجع به چیست؟

داستان انیمیشن از این قرار است که نوجوان ماجراجویی به نام «جیم»  نقشه‌ گنجی را پیدا می ‌کند که مسیر رسیدن به سیاره‌ گنج را نشان می ‌دهد. او در همین راستا برای رسیدن به سیاره گنج به گروه خدمه‌ کشتی فضایی «ر. ل. لگسی» و «کاپیتان آملیا» که درصدد دست یافتن به سیاره‌ گنج هستند، می‌پیوندد. «جیم» پس از چندی با «جان سیلور» دوست می ‌شود، موجودی نیمه مکانیکی که در آشپزخانه‌ کشتی مشغول به کار است. اما «جان سیلور» یک  دزد دریایی است که در کشتی شورشی بزرگی به راه می‌ اندازد و در نهایت با از بین بردن چندین خدمه وفادار کاپیتان و زندانی کردن او و گروهش، یاران خود را برای هدایت کشتی به سوی سیاره گنج متحد می کند.

در این بین نقشه سیاره گنج به واسطه دوستی کوچک و مشترک میان جیم و سیلور مدام بین آن ها رد و بدل می شود تا در نهایت آنها مجبور می شوند با توافق با یکدیگر خود را به سیاره گنج برسانند. اما در آنجا همه چیز آنطور که سیلور می خواهد پیش نمی رود و صاحب سیاره گنج تله هایی را برای سارقان گنج عظیمش طراحی کرده که باعث از بین رفتن تمام سیاره می شود.

داستان خط روایی منسجم و کاملا کلاسیکی دارد و از همین جهت کاملا در جهت روایت آثار کلاسیک موفق پیشین شرکت دیزنی است. فیلمنامه ای سه پرده ای با شوخی های معمول دیزنی در شخصیت پردازی کاراکتر ها و حرکاتشان.

از سویی دیگر شخصیت هایی همچون «جان سیلور» یادآور شخصیت های کلاسیک سینمای رئال در ژانر های جنایی و همچنین تاریخی به حساب می آید که بر غنای شخصیت آن ها و همچنین محبوبیتشان در میان مخاطبان کمک شایانی می کند.

داستان روایتی تخیلی از هزاره سوم سیاره زمین است. زمانی که بشر در کنار دیگر موجودات فضایی در کهکشان های دیگر زندگی می کند و گونه های باهوش تر و کامل تر از انسان پا بر روی کره زمین گذاشته اند. اما طراحی موجودات فضایی که سابقه درخشان و همچنین طولانی در هالیوود و همچنین شرکت های انیمیشن سازی غرب دارد از وجوه خاص اینگونه انیمیشن هاست.

 در سیاره گنج طراحی بیشتر کاراکترهای فضایی برگرفته شده از حیوانات زمینی هستند که به گونه ای دیگر طراحی شده اند تا بتوانند بر روی دوپا راه بروند و یا حرف بزنند و میمیک های انسانی را در چهره شان بروز دهند. این دید و نگاه منحصر به موجودات فضایی در فیلم آشکارا می تواند ردپای روشن و صریح مکتب داروینیسم را در انیمیشن های ژانرهای علمی تخیلی دیزنی نشان دهد. باوری که همچنان قدرتمند ترین خط دهی را به مباحث علمی فکری و حتی تخیلی هنرمندان در غرب می دهد و در مقابل خداباوران که باورهای مسیحی و کلیسایی شان نتوانسته از بعد تبلیغاتی و اثرگذاری به اندازه داروینیسم ها پیشرو باشد یکه تازی می کند.

در تمام طول مدت انیمیشن، به غیر از چند کاراکتر فضایی غیرمتعارف می توان شاهد حیوانات و یا گونه ای از موجودات غیر زمینی بود که با زیست قدرت مدار خود توانسته اند گونه خود را از انقراض حفظ کنند. این همان باور داروینیستی است که کم یا زیاد در تمام انیمیشن های غربی به خصوص دیزنی دیده می شود.

ستایش مکتب کلاسیک انیمیشن

اما چیز دیگری که باعث می شود انیمیشن سیاره گنج وجهی متمایز از آثار هم نسل خودش در آن سال داشته باشد، وفاداری همه جانبه اش از سبک و سیاق کلاسیک دیزنی است. آن هم در دورانی که شاید بتوان آن را به « پسا پیکسار» تعبیر کرد، چرا که پس از تولید انیمیشن تمام سه بعدی «داستان اسباب بازی۱ » توسط جان لستر، کارمند سابق و اخراجی شرکت دیزنی، صنعت انیمیشن سینمایی در جهان دچار تحولی عظیم در تولید و به کار گیری نیروی انسانی شد. چرا که دیگر دنیای سه بعدی کامپیوتر و نرم افزارهای پیشرفته انیمیت و مدلینگ در حال تسخیر صنعت انیمیشن بودند. در این میان نیز شرکت قدیمی و بسیار معتبر دیزنی، با سابقه ای درخشان در تولید و عرضه جهانی عظیم ترین انیمیشن های دو بعدی کلاسیک جهان باید خود را آماده نبردی همه جانبه با این موج جدید می کرد.

سیاره گنج در حقیقت همان استراتژی و یا آخرین تیر ترکش شرکت والت دیزنی بود که قرار بود ورق را برای آن ها در این عرصه رقابتی برگرداند. اما این اتفاق نیافتاد و حتی انیمیشن سیاره گنج، آنطور که از سوی استراتژیست های اقتصادی و بازاریاب های کارکشته دیزنی ارزیابی می شد نتوانست فروش بالایی داشته باشد و گوی سبقت را از رقیبش یعنی شرکت تازه تأسیس پیکسار برباید.

اما به دور از بررسی موفقیت یا عدم موفقیت این مهم در تاریخ انیمیشن سازی دو بعدی و همچنین شرکت دیزنی، باید انیمیشن سیاره گنج را یک انیمیشن تمام کلاسیک دانست که به منظور ستایش هنر انیمیشن دو بعدی که حاصل کار صدها انیماتور و طراح خبره است، دانست. انیمیشنی که از پایه و اساس آن یعنی فیلم نامه تا وجوه دیگر آن در تولید، یعنی شخصیت پردازی، طراحی بصری فضا و بک گراند ها و حتی موسیقی متن فیلم، می توان بوی مکتب کلاسیک دیزنی را استشمام کرد.