پس از جنگ سال ۱۹۸۲،میان لبنان و رژیم صهیونیستی، اسحاق رابین،پنجمین نخست وزیر این رژیم ، در دومین مرتبه ای که به این مقام دست یافت با ترفندی به زعم خود انسان دوستانه زمینه به رسمیت شناختن فلسطینی ها را فراهم آورد و به عبارتی از آن سالها در دهه هشتاد میلادی تا همین امروز ،سالهاست که به همین واسطه اشغالگران با دولت خودگردان مذاکره می کنند .
پس از به رسمیت شناختن ظاهری دولت خودگردان از سوی رژیم صهیونیستی ، چالش با اشغالگران از سوی خودگردانان پای میز مذاکره همچنان ادامه دارد. مذاکرات مذکور سالهاست با گفتمان های متنوع سیاسی برگزار می شود و یکی از چالش های اساسی دولت خودمختار با اشغالگران، توقف شهرک سازی است که دو دهه اخیرهیچگاه متوقف نشده است .با این اوصاف تبعید فلسطینیان ساکن کرانه باختری از محل سکونتشان به بهانه های مختلف همچنان ادامه دارد؛ بگونه ای که دیوان عالی رژیم صهیونیستی طی حکمی دیوانه وار ، درسال ۱۹۸۸ میلادی اعلام کرد که الحاق قدس شرقی به مناطق تحت سیطره اسرائیل تدبیری سیاسی و غیر قابل انکار است .
رژیم صهیونیستی ازسال ۱۹۶۷ میلادی تا نیمه سال ۲۰۱۰ نزدیک به ۱۴ هزار فلسطینی ساکن بیت المقدس را از اقامت در خانه هایشان محروم کرده که ۴۵۰۰ مورد از آنها در سال ۲۰۰۸ میلادی صورت گرفته است. در نتیجه اعمال این سیاست از سوی صهیونیست ها، هم اکنون نزدیک به ۲۰۰ هزار شهرک نشین صهیونیست در مرزهای اشغالی ۱۹۶۷ سکونت دارند و این شهرک ها بر روی مساحت های گسترده ای از زمین های فلسطینیان ساخته شده است .
هم اکنون نزدیک به ۲۰۰۰ شهرک نشین صهیونیست در ۷۹ کانون شهرک نشینی سکونت دارند که این کانون ها در واقع خانه های فلسطینی مصادره شده در داخل محله های سلوان، الشیخ جراح، المصراره، جبل المکبر و بخش قدیمی قدس است. در ازای این شهرک سازی، تعداد فلسطینیان ساکن قدس به رغم آن همه سیاست های جائرانه از جمله کوچاندن وتبعید ، به ۲۷۵ هزار نفر می رسد و هیچ امیدی به تحقق خواسته های قانونی شان در زمینه دستیابی به مسکن مناسب و ساخت و ساز بر روی زمین هایشان نیست. بر اساس طرح قدس بزرگ، همزمان با اتمام کار ساخت دیوار نژاد پرستانه حایل، شهرک های اسرائیلی دیگری به مرزهای شهرداری بیت المقدس ملحق می شوند ودر عین حال چندین شهر و روستای فلسطینی از مرزهای قدس شرقی جدا می شود و پیش بینی می شود تعداد فلسطینیان کوچانده شده با اتمام کار ساخت این دیوار به ۱۸۳ هزار نفر برسد؛ این در حالی است که احداث این دیوار، موجب الحاق نزدیک به ۲۳۷ هزار شهرک نشین به قدس می شود.
توسعه شهرک سازی نتیجه رنج سالیان طولانی صاحبان واقعی کرانه باختری است؛ اما صد افسوس که طی دو دهه ای که گذشت فقط برای رسانه های کوچک و بزرگ،موافق و مخالف، تیتر آور و گزارش ساز است و بطن رویداد مقاومت در مقابل شهرک سازی موضوعی است که از زاویه ای هنری اعم از سینمایی یا اثری تلویزیونی مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است .
مستند فلسطینی «۵ دوربین شکسته» روایتی در مورد توسعه شهرک سازی اشغالگران ، از یک کارگردان آماتور در مورد رنج و محنت های ساکنان کرانه باختری است. این مستند روایتی واقع گرایانه از مقاومت فلسطینیان روستای «بلعین» است که برای بازپس گیری اراضی خود از غاصبان رژیم اشغالگر قدس ، سالها و به صورت مستمرانه هر هفته تظاهرات کردند و با ارتش رژیم غاصب نبرد سخت و تن به تنی داشتند . مستند «پنج دوربین شکسته» به تلاشهای ساکنان روستای «بلعین» (در کرانه ی باختری رود اردن در فلسطین) برای وادار ساختن نیروهای اسرائیلی به ترک زمینهای اشغال شده اشان میپردازد.
« عماد برنات» که به همراه خانوادهاش در «بلعین» زندگی میکند و حرفه اش کشاورزی است از سال ۲۰۰۵ و با آغاز تصرف زمینهای اطراف روستا، شروع شهرک سازی و محصور شدن بلعین، به عنوان خبرنگار محلی شروع به فیلمبرداری و ضبط وقایع می کند. چهار سال تصویربرداری از کشمکش اهالی روستا با ارتش اسرائیل و مقاومت هفتگی آنها حاصلش صدها ساعت فیلم خام است که بریده هایی از آن در گزارشهای خبری شبکههای مختلف تلویزیونی استفاده شده است.
در این مستند شاهد تراژدی کاملا مستندگونه ای هستیم که چگونه ۵ دوربین عماددر یک فرآیند زمانی توسط سربازان اسرائیلی شکسته میشود ، حتی برنات به دلیل فعالیت افشاگرانهاش دو مرتبه به صورت مستقیم هدف تیراندازی سربازان قرار میگیرد که هر دو بار دوربینهایش جانش را نجات میدهند .هر دوربین شکسته برنات، با خود، داستانی درباره مقاومت دارد. دوربینهای عماد هر یک ناظر بخشی از این حوادث دهشتناک در ادوار زمانی مختلفاند و یکی پس از دیگری مورد اصابت گلوله قرار گرفته یا توسط نظامیان رژیم صهیونیستی شکسته میشود و عنوان فیلم اشاره مستقیم به تعداد دوربین های شکسته شده "عماد" کشاورز است .
«برنات» با تلاش درخوری، تظاهرات هفتگی مردم بلعین علیه ارتش رژیم صهیونیستی را فیلم برداری کرده و با دست های خالی و ثبت لحظات در مقابل دوربین به مقابله باتوسعه غول اشغالگری و شهرک سازی می رود . این مستند در پنج قسمت مختلف به برنات، خانواده اش و تظاهرات مردم روستای بلعین می پردازد.« برنات» در این فیلم از حضور همسر و فرزندانش بهره می برد تا به مخاطبان نشان دهد که یک خانواده روستایی فلسطینی سالها درد و رنج اشغالگری را چگونه تحمل می کنند و این تحمل ،مصداق مقاومت است.
آنچه در این مستند نکته مهمی به نظر می رسد این است که کلیت اثر پس از تدوین ،شکل حرفه ای به خود می گیرد و کارگردان به صورتی کاملا آماتوری فیلم های اولیه را در غالب تصاویری خانوادگی جمع آوری کرده است و از ترفند تدوین برای هارمونی بخشیدن به روایت استفاده شده تا روایت به لحاظ حسی به مخاطبان نزدیکتر شود. متن این مستند ماندگار و تماشایی از جایی آغاز می شود که برنات دوربینی معمولی را حین تولد فرزند چهارمش خریداری می کند وموج موازی فیلمبرداری از خانواده و تظاهرات مردمی با پنج دوربین مختلف ادامه پیدا می کند . هر بار که اشغالگران دوربین عماد را می شکنند وی با ممارست بیشتری دوربین دیگر را برای ثبت وقایع تهیه می کند .اغلب صحنههایی که عماد فیلمبرداری کرده است نمایشگر جنون اشغالگران در اجرای جنایتی سیستماتیک، تدریجی ، نرم در قالب توسعه شهرک سازی است . وجه دیگر ماجرا کشمکش عماد و دوربینهایش با نیروهای اسرائیلی است؛ سوی دیگر داستان تمرکز خانواده برنات در کشمکش های هفتگی با نیروهای اشغالگر است . وجه چهارم روایت متمرکز بر پسر برنات ، جبرییل است . در ابتدای فیلم جبرییل به دنیا می آید و در پایان فیلم چهار ساله است . انتخاب جبرییل و نشانهگذاری رویدادهای چالش برانگیز مسبب تجلی فرمی هوشمندانه و سینمایی است که لحنی تغزلی به لحظاتی از مستند می بخشد. جبرئیل به دنیا میآید و او را می توان در چشمانداز آفتابی درکنار «درختان زیتون» دید؛ و با هر جشن تولدی که برای جبرییل گرفته میشود سیم خاردارها و سربازها و مجتمعهای مسکونی یهودینشین افزون میشود و درختهای زیتون بیشتری نابود می شوند. جبرییل نماد و تمثیلی از فلسطین است، کودکی که در سرزمینش به دنیا آمد، تحقیر می شود، محدود می شود، محاصره می شود، کشته می شود...
پنج دوربین شکسته یک شمای کلی از بحرانسازی دولت اسرائیل برای فلسطینیهای مقیم است. شهرکسازیها، کنترل عبور مرور، تصرف زمین و در نهایت مستاصل ساختن طرف فلسطینی. از طرفی این مستند نمایشگر مبارزات بدون خشونت در فلسطین نیز است به خصوص که هر روز به تعداد دوربینهای بین الملی با وجدان افزوده میشود. در نهایت این تنها تلاش دوربین برای ضبط واقعیتِ پیشرو نیست این مستند ما حصل کوشش مردی برای راندن متجاوز از زمینش است. «پنج دوربین شکسته»، روایت شهروندی فلسطینی از درد و رنج هموطنانش در چنگال صهیونیستهاست که خواب اسرائیلیها را برآشفته است و نمایشگر تاریخچه ای از اعتراض و استقامت است.
فیلم ۴۰۰ هزار دلاری «پنج دوربین شکسته» زندگی یک روستایی در فلسطین است که دوربینهایش شاهد و قربانی مبارزات هستند. پنج دوربین شکسته" شاید یک مستند با سازو کار حرفه ای به نظر نرسد اما گزارش تصویری همچنان تازه ای است که مشمول زمان نمی شود و بروز شگرف و زیبایی از مقاومت فلسطینی های معترض ساکن کرانه غربی را در برابر سیاست شهرک سازی های اسرائیلی به نمایش می گذارد . هر دوربین شکسته برنات، رنج مستتری در خود محفوظ دارد ،رنجی که محفظه گنج سلحشورانه مقاومت است و هر فصلی که به نمایش در می آید رنج مقاومت و گنج سلحشوری با دست های خالی در مقابل اشغالگران بیشتر به چشم می آید .پنج دوربین شکسته داستانی درباره ایستادن ،روایتی ملموس درباره پایمردی وسینه ای ستبر از گوشت در مقابل آتش سرب است.
البته جنجالهای این مستند تنها به موضوع آن ختم نمی شود . پنج دوربین شکسته در هشتادو پنجمین دوره مراسم اسکار جزو پنج نامزد بخش مسابقه بود و زمانیکه «عماد برنات» برای حضور در مراسم اسکار وارد فرودگاه لسآنجلس شد، بلافاصله پس از ورود به فرودگاه توسط مقامات آمریکایی دستگیر شد و در نهایت با دخالت مایکل مور آزاد شد. همسر ۲۳ ساله «برنات» که یک خانهدار است، درباره نامزدی مستند همسرش در رقابتهای اسکار پس از دستگیری وی در خاک ایالت متحده آمریکا گفت: من شنیدم که این فیلم نامزد جایزه اسکار شده، شاید جایزه مهمی باشد، ولی من این جایزه را نمیخواهم من آن چیزی را میخواهم که پشت این جایزه نهفته است، من میخواهم سرزمینم را پس بگیرم.
مستند سینمایی «پنج دوربین شکسته»، یکی از جنجالبرانگیزترین نامزدهای هشتاد و پنجمین دوره از جوایز اسکار، بود. این فیلم با آنکه ساخته «عماد برنات»، فیلمساز فلسطینی است اما نیمی از سرمایه تولیدش توسط گای داودی تبعه سابق اسرائیلی ( هم اکنون ساکن فرانسه ) تامین شده است .برخی از محافل رسانه ای سعی کردندبا شیطنت فیلم را به عنوان نماینده اسرائیل در اسکار معرفی کنند اما«برنات» در اینباره با اشپیگل گفت و گو کرد و گفت : گفته میشود، «پنج دوربین شکسته» تحت عنوان فیلمی اسرائیلی در رقابتهای اسکار پذیرفته شده است،اما این شایعات دروغ محض است . بر طبق قوانین اسکار، سازنده مستند متعلق به هر جایی باشد، آن فیلم نیز متعلق به آنجاست، من یک فلسطینیام، پس فیلمم نیز یک فیلم فلسطینی است . کارگردان فلسطینی فیلم مستند «پنج دوربین شکسته» پس از دستگیری در خاک ایالات متحده در مقابل دوربین شبکه های خبری گفت دوربین سلاح من است، برای ساخت این فیلم مستند در روستای بلعین چندین بار مورد حمله صهیونیستها قرار گرفتم اما هیچگاه از مبارزه دست نکشیدم .عزیزترین افراد خانواده ام را در جلوی من دستگیر و شکنجه کردند اما من فقط فیلم گرفتم.
ارسال نظر