فرزاد موتمن را در سینما با فیلم های "شب های روشن"، "باج خور" و "صداها" می شناسیم که از جمله کارهای جدی به شمار می آیند بنابر این حضور او در تلویزیون به عنوان کارگردان یک سریال طنز در ابتدا کمی شگفت انگیز بود و نگاهها را به خود معطوف کرد که او تا چه اندازه می تواند در کارگردانی یک سریال طنز موفق عمل کند. با یک نگاه کوتاه به حال و هوای فیلم سینمایی اخیر او (پوپک ومش ماشاالله) که مضمونی کمدی دارد می توان حدس زد که او چندان هم به ساخت این گونه فیلم ها بی علاقه نیست؛ حتی اگر این موضوع را به پای علاقه او به این ژانر نگذاریم باز هم نشان دهنده تمایل او به ساختن آثاری است که جنبه عمومی آن بیش از یک نگاه تخصصی و شخصی است. موتمن این بار با سریال طنز "نون و ریحون" به تلویزیون آمده که در مقایسه با سریال های دیگر فضای شاد و مفرحی دارد در عین حال که به معنای واقعی طنز وفادار مانده و تلخی وقایع اجتماعی نیز در شکل کلی سریال مستتر شده است.

متن سریال توسط عباس نعمتی نوشته شده که اتفاقا بستری مناسب را برای کار خود انتخاب کرده؛ قصه چند جوان که به برپایی یک سفره خانه اقدام می کنند و در این راه با مشکلات متعددی روبرو می شوند. مضمون اصلی قصه در همان ابتدا قابلیت بسط و گسترش و همچنین جذب مخاطبان را دارد و فضای مانور بیشتری را در اختیار کارگردان و گروه سازنده قرار می دهد. از جمله فضای سنتی سفره خانه است که در تقابل با دنیای مدرن قرار می گیرد و به طراح صحنه این امکان را می دهد که خلاقیت بیشتری را در این مکان بروز دهد. در واقع حال و هوای سفره خانه بیشتر به فضای ذهنی شخصیت خان عمو (فرهاد آئیش) نزدیک است که ظاهرا خیلی محکم و استوار روی عقاید خود ایستاده و جوانان را نیز به پیروی از این اعتقادات دعوت می کند در حالی که در بخش های متفاوت داستان وجوه دیگری از شخصیت خود را به نمایش می گذارد و شاید به دلیل همین تناقض در شخصیت ها باشد که جذابیت کار بالا رفته و عاملی برای جذب و کشش در بینندگان شده است. مثلا در ابتدای داستان همه افراد با حضور خان عمو سوگند می خورند که هرگز ازدواج نخواهند کرد زیرا زنان را عاملی برای بدبختی خود می دانند حتی به دستور خان عمو هیچ زنی نباید در آشپزخانه سفره خانه مشغول به کار باشد ولی در ادامه اتفاقاتی روی می دهد که افراد را در موقعیت ازدواج و رویارویی با زنان قرار می دهد و یا به عنوان مثال خان عمو را می بینیم که با نام مستعار داستان های عاشقانه می نویسد.

سریال "نون و ریحون" در قالب طنز اشاراتی نیز به مشکلات اجتماعی روز داشته است و فقر و نبود امکان مالی، معضل شغل و ازدواج جوانان، اختلاف نظرات جوانان و بزرگترها و رو در رو قرار گرفتن سنت و مدرنیته را به تصویر کشیده است و شاید پرداختن به همین مباحث باشد که تلاش سازندگان را نه در جهت نمایش یک اثر تلویزیونی و سرگرم شدن بینندگان که بیشتر با در نظر گرفتن جنبه های اجتماعی پیش برده است. البته یکه نکته را نیز باید در نظر داشت که به علت سرعت و شتاب و به روز نوشته شدن متون فیلمنامه که معمولا برای تولید این مجموعه ها در مدت زمانی کوتاه پیش می آید،برخی از دیالوگ ها و الفاظ به شکل بداهه به اجرا درآمده که در روند کلی داستان آشکار است و بیان آن توسط بازیگرانی که سابقه بداهه گویی دارند بعید نیست. از سوی دیگر به کار بردن بعضی از لفظ های نادرست عامیانه که لزومی به بازگویی آن ها در یک مجموعه نمایشی نیست و یا نمایش برخی رفتارهای نادرست اجتماعی مثل دروغ و یا مثلا رفتار شخصیت مار حامد در هتل که بیشترجنبه سرگرمی دارد و معنای درستی را منتقل نمی کند بیش ازآن که موثر باشد بازتاب منفی خواهد داشت.

یکی از مواردی که خلاقیت سریال را افزون کرده و بیش از همه موارد به چشم می آید طراحی تیتراژ متفاوت و جذاب آن است که با وجود طولانی بودن اما با توجه و تعمق بیشتری صورت گرفته و نشان می دهد که فضای طنز و کمدی سریال موجب نشده تا طراح به سادگی از مواردی که هر کدام به خوبی پتانسلی برای به تصویر کشیدن را دارند عبور کند وشکلی کلیشه ای و تصنعی را ارائه دهد.


» طنزپیشگان

انتخاب بازیگران مجموعه "نون و ریحون" با توجه به قابلیت های آنان در این زمینه و سابقه ایفای چنین نقش هایی در گذشته بجا و درست انجام شده است و البته به دلیل فصل مشترکی که بین این نقش ها ونقش های سابق وجود دارد تا حدودی بازی ها را مشابه به دیگر نقش ها ساخته است وموجب شده تا ما ناخوداگاه با نوعی تکرار روبرو شویم البته تکرار جزئی از جذابیت های این بازیگران به شمار می رود مثلا فرهاد آئیش اگر بارها یک نقش را تکرار کند باز هم برای مخاطب دلنشین است و البته او با حضور درنقش های طنز و کمدی تلوزیونی و تئاتری اش همیشه مورد استقبال قرار گرفته و در ترویج این شیوه و کشاندن مخاطب به سالن های تئاتر و به پای تلویزیون متبحر بوده است.شاید این ویژگی بارز آئیش باشد که همیشه لحن متفاوتی را برای طنز خود برمی گزیند. انتخاب علی قربان زاده در نقش فرید که سابقه بازی در نقش های کمدی را نداشته انتخاب خوبی است و جدی تر بودن او در کنار دیگربازیگران به تناقض موجود دامن زده و شکل کار را جذاب ترکرده است.

بنابر این می توان نتیجه گرفت که سریال بازیگرمحور است و مسئولیت اصلی بیش از همه بر دوش بازیگران است و به علت رخداد ماجراها که در راستای داستان بیشتردر یک لوکیشن بسته شکل می گیرد ایفای نقش را تا حدی دشوار می کند.

با یک نگاه کلی سریال در حوزه انتقادی می گنجد که برای کاهش تلخی ماجرا ها بستر طنز و رگه هایی از کمدی را برگزیده است؛حتی زمانی که موضوع عشق وچاپ رمان را پیش می کشد با نگاهی انتقادی و به روز به مساله نشرو نکات حاشیه ای آن می پردازد. با این اوصاف سریال «نون ریحون» تا به اینجا اجتماع و اتفاقات مربوط به طبقات مختلف را مورد بررسی قرارداده که تا حدود زیادی در بیان آن ها به شیوه طنز هم موفق بوده است و طنزی ملموس وبه دور ازشلوغی و هیاهوی بی دلیل را به تصویر کشیده است،از طرف دیگر این سریال تجربه متفاوتی برای کارگردانی خواهد بود که با دیدگاه تازه ای از سینما به تلویزیون آمده است.