به گزارش خبرنگار تلویزیون سینماپرس، نشست  بررسی سریال «راه طولانی» با حضور عوامل این فیلم و اهالی رسانه امروز صبح برگزار شد. در این نشست که محمدرضا تخت‌کشیان تهیه‌کننده، رضا کریمی کارگردان، افسانه بایگان و رضا کیانیان بازیگران مجموعه تلویزیونی شبانه شبکه یک سیما حضور داشتند. آماری از طرف محمدرضا تخت‌کشیان و بنا به اطلاعات شبکه یک اعلام شد، که «راه طولانی» به جهت جذب و استقبال مخاطب از آمار بالاتری حتی از فوتبال‌های جام ملت‌های اروپا برخوردار بوده است. افسانه بایگان در این زمینه معتقد بود که احترام به سلیقه و نگاه مخاطب مهم‌ترین مسئله‌ای است که در «راه طولانی» مورد توجه قرار گرفت.  وی این نکته را برگرفته از یک نگاه روشنفکرانه خواند.

«راه طولانی» نگاهی به جامعه آشنا
آغاز پرسش از گروه سریال «راه طولانی» از رضا کریمی بود. این سوال برمبنای نمایشی از فرزندسالاری در جامعه و گاهی اغراق‌هایی که در رفتار با فرزندان می‌شود،مطرح شدl. کریمی در پاسخ به این سوال با بیان این که چنین موضوعی در جریان جامعه وجود دارد بیان کرد. به روابطی که در سریال مشاهده می‌کنید با دقت پرداخته شده است چرا که همه خانواده‎های جامعه ما با این نوع روابط آشنایی دارند، به همین خاطر شخصیت‌پردازی به گونه‌ای با دقت اتفاق افتاد که بتوان بر نوع روابط توجه بیشتری کرد.

چاشنی طنز برای کاهش بار منفی درام
کریمی در ادامه در پاسخ به این سوال که درام تلخ «راه طولانی» شما را دچار ترس از واکنش‌های سیما و سرنوشت مشابهی که برای «تاثریا» اتفاق افتاد نکرد؛ گفت: هر داستانی که بر مبنای واقعیت نوشته شود تلخی‌های خاص خود را دارد. گرچه از جریانات «تاثریا» اطلاعی ندارم اما به خاطر مخاطبی که نباید با میزان زیادی از تلخی مواجه می‌شد تصمیم گرفتیم طنز را چاشنی این کار کنیم تا از بار منفی و سیاه‌اش کم کند. گرچه این طنز در ابتدا مدنظر نبود و در طول نگارش به این فکر افتادیم. این مسئله برگرفته از دیدگاه شکسپیر است که اعتقاد دارد اگر کسی بتواند در اوج ناراحتی و تلخی کسی را بخنداند کار خاص و فوق‌العاده‌ای انجام داده است، به وجود آمد.

بداهه کیانیان طنز را به «راه طولانی» وارد کرد
وی ادامه داد: با صحبت‌هایی که با رضا کیانیان در خصوص وجود طنز برای نقش او داشتم وی بخشی از این طنز را در قالب نوع رفتار و دیالوگ‌های خود گنجاند. لکنت زبان وی و حتی تکرار حرف‌هایی که نفر مقابل با او داشت یک بداهه بود که توسط خود کیانیان به نقش اضافه شد و به نظر بسیار همخوان بود. از طرفی ما بازیگری مثل بنفشه‌خواه را در اختیار داشتیم که بازیگر طنزپردازی است. هرچند که برای حفظ میزان این طنز توجه بسیاری به بازی وی داشتم که حد معمول و قابل قبولی که از طنز می‌تواند در درام جاری باشد از بین نرود.

برای مقابله با نقش پیش‌فرض‌ها را کنار بگذارید
رضا کیانیان نیز در توضیح نقش مرتضی امیری و تمایز ساده‌لوحی و ساده‌دلی که در این سریال با هم مخلوط شده و به لحاظ شغلی به نظر کمی بیش از حد می‌آید، گفت: پیش از این گفته‌ام و بار دیگر نیز می‌گویم، مخاطب برای دیدن هر نقشی باید ذهن خود را از تصورات و کلیشه‌های ذهنی‌اش خالی کند و با اثر مواجه شد. متأسفانه ما این فرهنگ رایج را داریم که همه افراد در مقابل نقشی که هنوز ندیده ‌اند با تصورات مختلف و حتی گارد روبه‌رو می‌شوند. اما گاهی این تصورات ذهنی پاسخگوی نقش و انتظاری که از آن دارید نمی‌شود.

تصورات و انتظارات ما قانون نیستند
کیانیان چنین ادامه داد که هیچ کجا چنین قانونی وجود ندارد که هرکسی که کارمند بانک است لزوما باید آدم باهوشی باشد. هرچند که ما بارها افراد مختلفی را در جایگاه‌های مختلف دیده‌ایم که تنها در یک جنبه و یا چند جنبه از زندگی خود افراد هوشیار و زرنگی بودند و در سایر وجوه حتی از افراد معمولی نیز معمولی‌تر. مرتضی امیری نیز گرچه کارمند بانک ودر کار خود باهوش است اما در مناسبات خانوادگی‌اش از هوش لازم برخوردار نیست. او در مقابله با اتفاقاتی که خارج از تصور معمولی او رخ می‌دهد توانمندی استفاده از هوشیاری کامل را ندارد.

خط‌کشی‌های تلویزیون مرا محدود نمی‌کند
وی افزود:   ما عادت کرده‌ایم قاب تلویزیون را فضایی مجزا بدانیم که همه چیز در آن با یک تفکیک مشخصی وجود دارد. در این مدیوم افراد یا خوب‌اند یا بد. اما رضا کیانیان در زمان انتخاب نقش و فیلم هیچ‌گاه به سراغ آثار یک‌سونگر نمی‌رود. تلویزیون در قالب کلیشه‌ای که همه با آن آشنا هستیم نگاهی یک‌سو نگر دارد. اما در سریال «راه طولانی» به واسطه نوع قصه و تصورات و انتظارات کارگردان این یک‌سو نگری وجود نداشت، به همین خاطر هم بود که نقش مرتضی امیری را پذیرفتم.

من برای مخاطب کار نمی‌کنم، مخاطب باید انتخاب کند
کیانیان در ادامه صحبت و در ادامه مبحث قبل به سوالی مبنی بر این‌که مخاطب به ذهنیت‌های خود خو گرفته و این چندسویه بودن و یا حتی دووجهی بودن یک شخصیت را به سختی می‌پذیرد و یا حتی قبول نمی‌کند. این اتفاق در تجربه‌های قبلی مختص تلویزیون رخ داده است. این باعث ترس از دست دادن مخاطب برای شما نشد. چنین پاسخ داد: من برای مخاطب کار نمی‌کنم. بلکه انتخاب نقش‌ها و کارهایم بر اساس جهان‌بینی و علایق کاری و شخصی‌ام است. مخاطب می‌تواند بپسندد یا نپسندد. از این ادعای معروف برای مردم کار می‌کنم هم می‌پرهیزم، علاوه بر این که معتقدم افرادی که چنین ادعایی را دارند از مخاطبان و مردم متوفع می‌شوند؛ معتقدم چنین تفکری باعث می‌شود که براساس ذائقه مردم کار کنی و به همین جهت شاید هیچ‌گاه نتوانی اتفاق تازه‌ای را تجربه کنی علاوه بر این‌که بیشتر برای خود باشگاهی از طرفداران طراحی خواهی کرد. من همیشه تلاش کرده‌ام نقش‌های متفاوت را تجربه کنم و تا به حال هم این فرصت برایم به وجود آمده است، از طرفی دوست دارم که کیانیان در هر نقش و هر مدیوم برای مخاطب غیرقابل پیش‌بینی باشد.

تلویزیون برخلاف سینما تکلیف خودش و ما را روشن کرده
محمدرضا تخت‌کشیان در پاسخ به این سوال که با توجه به اتفاقاتی که برای سینما رخ داده است، تهیه‌کنندگی در تلویزیون نسبت به سینما چقدر سخت است؛ گفت: هر کاری سختی‌های خود را دارد. اما تفاوتی که میان این دو مدیوم به لحاظ تهیه احساس می‌شود این است که در تلویزیون تکلیف شما روشن است. حدود، انتظارات و دغدغه‌های معین تکلیف و روند مشخصی را همراه می‎آورد. به غیر از استثنائاتی که به تناسب مسائل روز و حواشی اتفاق می‌افتد. اما در سینمای امروز کسی تکلیف خودش را نمی‌داند. در سینما ما کارمان را بلدیم و وظایف‌مان را انجام می‌دهیم اما پس از آن نمی‌‌دانیم که چه اتفاقی می‌افتد. با همه این اوصاف ترجیح می‌دهم هم در سینما و هم تلویزیون ادامه دهم.

زنی سنتی با جهان‌بینی گسترده جذابیت اصلی نقش مادر خانواده
افسانه بایگان نیز در پاسخ به سوالی مرتبط به کاراکتر و ویژگی‌های زن خانواده که نه نمایشی از یک زن سنتی و نه زن مدرن است گفت: بخش عمده‌ای از این مسئله به چارچوب فیلمنامه بازمی‌گردد. در فیلمنامه زن خانواده زن سنتی بود که به لحاظ تعاریفی که از المان‌ها دریافت می‌کردیم دارای جهان‌بینی گسترده‌ای است. به همین جهت وی علاوه بر نقشی که به عنوان یک مادر سنتی دارد همراه با رفتارهای آموزشی است. به نظر من این از جذابیت‌ها و زیبایی‌های نقش بود. در واقع حقایقی که در برش‌های زندگی دیده نمی‌شوند اما وجود دارند پس مخاطب به جای پس زدن جذب‌اش می‌شود.

ایجاد جذابیت برای آثار تلویزیونی اولین راه فرار از کلیشه
کارگردان سریال «راه طولانی» در ادامه نشست در پاسخ به این سوال که شما از بازنویسی فیلمنامه صحبت کردید و در عین حال همیشه مدعی بوده‌اید که فضای سینما و تلویزیون را به هم نزدیک می‌کنید، در فیلمنامه بازنویسی شده «راه طولانی» چه تغییرات و یا اعمال نظرهایی بود که این کار تلویزیونی در نزدیکی به مدیوم سینما از کلیشه‌ها فاصله بگیرد؛ پاسخ داد: زمانی که این کار پیشنهاد شد یک طرح یک خطی وجود داشت که از جذابیت برخوردار بود. به همین جهت نگارش و بازنویسی زیرنظر گروه نویسندگان آغاز شد و من نیز به عنوان مشاور در کنار آنان حضور داشتم تا بتوانم حساسیت‌های خودم، تهیه‌کننده و شبکه را اعمال کنم. زمان طولانی و دقت بالایی که برای نگارش فیلمنامه اتفاق افتاد چیزی از حساسیت‌هایی که برای یک فیلم سینمایی لازم است کم نداشت. آن‌جایی که تفکیکی برای دو مدیوم سینما و تلویزیون قائل نیستم؛ چرا که معتقدم من آموزه و تجربیاتی دارم که باید در هر نوع کاری خودم از آن‌ها بهره بگیرم. پس دقت نظری که لازمه مراحل ساخت یک فیلم سینمایی 90 دقیقه‌ای بود را برای یک مجموعه تلویزیونی هم به کار بردیم. تا حالا که مقابل شما نشسته‌ام تفاوت‌های ماهیتی که میان این دو مدیوم وجود دارد را شناخته‌ام اما هرگز نفهمیدم که چرا عده‌ای معتقدند کار تلویزیون باید به شکلی باشد که مخاطب بتواند همان‌گونه که زندگی معمولی خود را می‌کند به تماشای فیلم هم بنشیند. بلکه من می‌گویم یک مجموعه تلویزیونی هم باید به شکلی جذابیت داشته باشد که مخاطب حتی نتواند یک لحظه از آن را از دست بدهد همان‌ شکلی که برای فیلم‌های سینمایی اتفاق می‌افتد.

کریمی هنگام کار حواس‌اش به همه چیز هست
بازیگر نقش مرتضی در پاسخ به دقت‌نظر و حساسیتی که برای کاراکتر داشته است گفت: برای این مجموعه مجال دقت‌نظر بیشتر فراهم بود. زمانی که این کار را پذیرفتم به این امر آگاه بودم چرا که به واسطه آشنایی با محمدرضا تخت‌کشیان می‌دانستم او چنین فرصتی را به گروه خود می‌دهد. علاوه بر این رضا کریمی نیز دارای چنین ویژگی‌ای بود. او برخلاف برخی از کارگردانان که معتقدند باید تنها یک کار با به پایان برسانند تا بتوانند کار بعدی را برای آنتن بگیرند، به جزئیات توجه بسیاری می‌کرد. وی یکی از معدود کارگردانانی است که در هنگام کار حواس‌اش به تمام اطراف و بازیگران‌اش هست. حتی توجه به اتدهایی که بازیگران برای خود می‌زنند نیز توجه می‌کرد، اتفاقی که من بسیار کم با آن روبه‌رو شدم و در روش کاری افرادی چون دکتر رفیعی و فرمان‌آرا نمونه آن را مشاهده کردم. و سومین نقطه مثبت برای این سریال حضور یک پارتنر باتجربه مثل افسانه بایگان بود، که به لحاظ حضور با قدمت و طولانی‌اش در تلویزیون با این مدیوم و فضای جاری در آن آشنایی داشت.

محبوبیت یک اثر ترسی برای انتخاب بعدی ایجاد نمی‌کند
افسانه بایگان که پیش از این به واسطه مجموعه پر مخاطب «وضعیت سفید» در تلویزیون حضور داشت، از انتخاب سریال «راه طولانی» به عنوان گزینه‌ای که بعد از آن نقش و محبوبیت برای‌اش ایجاد شد، گفت: من اصولا آدم ریسک‌پذیری هستم. در سال‌هایی که نقش‌های مختلف را انتخاب کرده‌ام، از منفی‌ترین کاراکترها تا نقش‌های مثبت همه را براساس علاقه و خواست شخصی پذیرفتم و خوشبختانه شاهد بوده‌ام که مورد استقبال مخاطب نیز قرار گرفته است. این انتخابات که به واسطه تجربه، نگاه و ذوق شخصی انجام می‌شود ارتباطی به تلویزیون یا سینما ندارد. بیش از هرچیزی میزان لذتی که در یک کار برای من ایجاد می‌شود دلیل انتخاب‌های من است، به همین خاطر دغدغه‌ای برای نوع مدیوم و یا محبوبیت نقش و فیلم قبلی ندارم.

ما نیز نگران پایان‌بندی سریال‌ایم
در پایان این نشست رضا کریمی از پایان‌بندی این سریال که همه را منتظر نگاه داشته و امکان دچار شدن به کلیشه‌های سریال‌های تلویزیونی گفت: همان‌طور که بسیاری از اهالی رسانه و منتقدان نگران پایان سریال هستند که به واسطه جذابیت‌هایی که دارد دچار کلیشه و افت نشود؛ ما نیز هنگام نگارش فیلمنامه به این حساسیت دچار بودیم. به همین خاطر زمان بیشتری برای قسمت‌های پایانی صرف شد. گرچه نمی‌توان ادعا کرد که با پایانی عجیب روبه‌رو خواهید شد اما مسلم بدانید که از کلیشه‌های درگیر قاب تلویزیونی متفاوت‌تر است.

کیانیان و بایگان اعتبار «راه طولانی» بودند
تخت‌کشیان نیز به عنوان سخن پایانی جلسه بیان کرد: در طول این زمان بازیگران سریال به خصوص سه فرزند خانواده مصاحبه‌هایی را انجام داده‌اند که در آن بیان شده، حضور رضا کیانیان و افسانه بایگان در این مجموعه علاوه بر این‌که شبیه آموزش برای‌شان بوده باعث شده که احساس راحتی داشته باشند. همین‌طور سایر بازیگران معروف که برای نقش‌های کوچکی در نظر گرفته شده بودند تنها به اعتبار حضور این دو نفر پذیرفتند که در سریال «راه طولانی» همراه ما باشند.

انتهای پیام/ع.آ/ن.ف