«کوروش زارعی» مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس با اشاره به دلایل عدم حضور پررنگ تئاتر های آئینی در بدنه هنرهای نمایشی کشور اظهار داشت: مسئله اصلی اینجاست که آنچه تحت عنوان «تئاتر آیینی» مدنظر اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد، عمدتاً ناظر بر نمایش‌های سنتی ایرانی نظیر سیاه‌بازی، خیمه‌شب‌بازی و آثاری از این دست است. این گونه نمایش‌ها در نگاه این نهاد، ذیل عنوان «تئاتر آیینی» یا «هنر آیینی» تعریف می‌شوند.

وی افزود: اما آن دسته از آثاری که مورد نظر جنابعالی به عنوان تئاتر آیینی یا مذهبی است، خوشبختانه در سطح کشور از فراوانی مناسبی برخوردارند و گروه‌های بسیاری هستند که با انگیزه شخصی و دلی، بدون برخورداری از هیچ‌گونه حمایت، در این حوزه فعالیت می‌کنند. علاقه‌مندان به این نوع تئاتر کم نیستند و این حوزه همچنان فعال است.

زارعی با بیان این مطلب که اداره‌کل هنرهای نمایشی به عنوان نهاد متولی تئاتر، تئاتر آیینی را به همان شکل سنتی مورد توجه قرار می‌دهد؛ اظهار داشت: در حال حاضر، گروه‌های تئاتر آیینی نه تنها کاهش نیافته‌اند، بلکه روز به روز در سطح کشور در حال افزایش‌اند. با این حال، از منظر کیفی، تنها تعداد محدودی از این گروه‌ها به سطح حرفه‌ای و استانداردهای مورد نظر رسیده‌اند.

وی تاکید کرد: بخش قابل توجهی از آثار، از نظر متن، کارگردانی و اجرا، به کیفیت مطلوب نزدیک نیستند؛ اما با این وجود تلاش‌های صادقانه و دلسوزانه‌ی هنرمندان در این حوزه نباید نادیده گرفته شود. این افراد، با نیت خالص و انگیزه‌های فرهنگی و دینی، مشغول فعالیت‌اند و آثارشان را باید در همین چارچوب «کارهای دلی» ارزیابی کرد.

این هنرمند شناخته شده عرصه تئاتر با انتقاد از مدیران فرهنگی و نقش آنان در افت کیفیت نمایش های دینی تصریح نمود: آثاری که از نظر فنی و کیفی چه در متن و چه در اجرا در سطح بالا قرار بگیرند، بسیار محدود و انگشت‌شمارند. به نظر بنده، اگر این شکل از فعالیت‌ها به حال خود رها شوند و صرفاً به اختیار مردم واگذار گردد، نمی‌توان انتظار نتیجه مطلوب داشت. هر حرکتی، به‌ویژه در عرصه فرهنگ و هنر، نیازمند هدایت و حمایت هدفمند است. در صورت تأمین این دو عامل، کیفیت آثار نیز به مراتب افزایش خواهد یافت.

وی متذکر شد: اگر صرفاً به دلخواه هر فرد و بدون چارچوب مشخص، این حوزه رها شود، ممکن است آثار تولیدی مثلاً در یک روستای دورافتاده در ایام محرم، از نظر اجرا، متن و سطح هنری، کیفیت قابل قبولی نداشته باشند و نتوان آن‌ها را در ردیف آثار فاخر هنری قرار داد. به اعتقاد بنده، این حوزه تا حدی رها شده و متأسفانه حمایت مؤثری نیز از آن صورت نمی‌گیرد.

زارعی همچنین با انتقاد از سیاست گذاران جشنواره تئاتر فجر بیان کرد: در حال حاضر، جشنواره تئاتر فجر به‌طور کلی میزبان آثار مذهبی نیست و اساساً جایی برای آن‌ها در این رویداد وجود ندارد. این جشنواره ارتباطی با آثار مذهبی ندارد و بیشتر فضایی برای طرح دیدگاه‌های روشنفکری و نظریه‌پردازانه است. از نظر بسیاری، جشنواره فجر جایگاه آثار روشنفکری است و چنین آثاری باید در آن حضور یابند. در نتیجه، آثار مذهبی یا آیینی عملاً امکان حضور در این جشنواره را ندارند.

او ادامه داد: اینکه جشنواره‌ای با عنوان «فجر» که یادآور انقلاب اسلامی است، در عمل رویکردی سکولار به خود گرفته باشد، جای بحث دارد. بسیاری از افرادی که نظام حاکم را قبول ندارند و حتی صراحتاً خود را سکولار معرفی می‌کنند، از همین جشنواره فجر استقبال می‌کنند، برای حضور در آن رقابت می‌کنند و حتی وقتی جایزه می‌گیرند، این جشنواره را غیرحکومتی و مستقل می‌دانند.

وی افزود: اما همین افراد، وقتی آثارشان در جشنواره پذیرفته نمی‌شود یا موفق به دریافت جایزه نمی‌شوند، ادعا می‌کنند که جشنواره حکومتی و وابسته به حاکمیت است و از حضور در آن خودداری می‌کنند. در واقع، قضاوت آن‌ها نسبت به جشنواره تابع موقعیت شخصی خودشان در آن است؛ اگر جایزه بگیرند، جشنواره خوب و غیرحکومتی است، اما اگر پذیرفته نشوند، آن را حکومتی و جهت‌دار می‌دانند.

مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری تصریح کرد: در حالی که جشنواره فجر، چه در حوزه سینما، چه تئاتر و چه موسیقی، اساساً با هدف بزرگداشت انقلاب اسلامی و پیروزی آن تأسیس شده است. اما متأسفانه، آثار انقلابی، دفاع مقدسی و مذهبی در آن جایگاهی ندارند و عملاً در این فضا غایب‌اند. جشنواره‌ای که باید تریبون بیان اندیشه‌های انقلاب باشد، اکنون بیشتر به محل طرح دیدگاه‌های روشنفکرانه تبدیل شده است. اگر کسی بخواهد در چنین فضایی حضور یابد، باید آثار خود را در همین چارچوب تولید کند.

زارعی همچنین در نقد عملکرد معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: من اصلاً نمی‌دانم معاون هنری چه کسی است و ایشان را نمی‌شناسم. از همین‌رو درباره‌شان نظری نمی‌دهم. اما وقتی نمی‌دانم چه کسی است، طبیعتاً نمی‌توانم درباره عملکردشان هم قضاوت دقیقی داشته باشم. فقط این را می‌توانم بگویم که عملکرد قابل توجهی از ایشان مشاهده نشده است.

«کوروش زارعی» در پایان گفت و گو خاطرنشان کرد: واقعاً نمی‌دانم در فضای هنری کشور ایشان چه جایگاهی دارند، کدام هنرمند ایشان را می‌شناسد و آیا خود ایشان هنرمندان را می‌شناسند یا نه. متأسفانه چون شناختی ندارم، نمی‌توانم اظهار نظری صریح داشته باشم، اما برداشت کلی این است که عملکرد قابل قبولی نداشته‌اند.