به گزارش سینماپرس، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد در آیین اختتامیه مرحله کشوری سیزدهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران که در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار شد، با تأکید بر ضرورت گفت‌وگو در جامعه ایران، تصریح کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری به منطق گفت‌وگو نیاز داریم؛ چراکه بسیاری از مسائل فرهنگی، اخلاقی، علمی و اجتماعی ما بدون آن قابل حل نیست.
گفت‌وگو؛ ضرورتی علمی، معرفتی و انسانی
سیدعباس صالحی با اشاره به اهمیت رویدادهای علمی و فرهنگی همچون مسابقات و اجلاس‌های دانشجویی اظهار داشت: برای بنده توفیقی است که در این مراسم پایانی حضور دارم. پیش از این نیز در روز دانشجو در بندرعباس شرکت کرده و در یک مناظره دانشجویی پرشور حضور داشتم. این برنامه‌ها به دلیل تمرکز بر مقوله گفت‌وگو برای من حائز اهمیت‌اند.
وی افزود: جهاد دانشگاهی با استمرار این برنامه‌ها در سال‌های متوالی، به یک نیاز مهم جامعه پاسخ داده است و من به سهم خود به عنوان یک شهروند ایرانی سپاسگزارم؛ چراکه جامعه ما از جهات گوناگون، به‌ویژه از منظر علمی و معرفت‌شناسانه، نیازمند گفت‌وگوست.
بازگشت به تفکر از مسیر گفت‌وگو ممکن است
این مقام مسئول با بیان اینکه تفکر در ایران گرفتار آفت‌هایی چون حافظه‌محوری و تصویرزدگی شده است، اظهار کرد: اگر بخواهیم بازگشتی به تفکر داشته باشیم، باید از مسیر گفت‌وگو عبور کنیم. تفکر انتقادی محصول یک فرآیند گفت‌وگوست؛ یعنی بشنویم، بررسی کنیم و به‌راحتی نپذیریم.
صالحی تصریح کرد: تفکر انتقادی نیاز جامعه امروز ایران است؛ به‌ویژه در عصری که با حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات مواجه‌ایم. گفت‌وگو عمق و انبساط وجود انسانی را شکل می‌دهد و انسان را از انقباض وجودی رهایی می‌بخشد.
فردگرایی منقبض؛ آفت انسان معاصر
وی با انتقاد از گرایش‌های فردگرایانه و عدم ارتباط سازنده با دیگران تأکید کرد: ما امروز گرفتار فردگرایی‌های منقبض شده‌ایم. حتی اگر با دیگری گفت‌وگو می‌کنیم، در حاشیه است. انسان بدون گفت‌وگو، انسان قبض‌شده است.
گفت‌وگو و اخلاق؛ دو بال پرواز فضیلت
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بسیاری از فضیلت‌های اخلاقی در مسیر گفت‌وگو شکل می‌گیرد؛ از جمله تحمل، سعه‌صدر، ادب و قدرت شنیدن. انسانی که گوش می‌دهد، بیش از آن‌که سخن بگوید، به اخلاق انسانی نزدیک‌تر است.
کارکردهای اجتماعی گفت‌وگو
صالحی در ادامه افزود: گفت‌وگو نقشی حیاتی در همبستگی اجتماعی، وفاق ملی و کاهش تنش‌های اجتماعی در همه سطوح، از خانواده تا سطح ملی دارد. مهارت گفت‌وگو، دانستن چگونگی برقراری ارتباط و نهادینه‌سازی آن، لازمه زیست اجتماعی در روزگار ماست.
ضرورت پرورش و مراقبت از نهادهای گفت‌وگومحور
وی با تأکید بر تقویت نهادهای فرهنگی گفت‌وگومحور اظهار داشت: بذری که کاشته شده، نیازمند مراقبت و رشد مستمر است. این نهادها باید هر سال پویاتر شوند و قلمه‌های جدیدی از آن‌ها جوانه بزند.
امام رضا(ع)؛ الگوی گفت‌وگو در فرهنگ شیعه
صالحی در ادامه سخنان خود با اشاره به سالروز شهادت امام جواد(ع) گفت: امام رضا(ع) به‌دلیل شرایط خاص دوران امامت خود، به امام گفت‌وگو مشهورند. ایشان منطق، اخلاق و ادبیات گفت‌وگو را تبیین کردند. در کتاب حدیثی الاحتجاج بیشترین مناظرات از امام رضا(ع) نقل شده است؛ به‌طوری‌که مورخان و محدثان تعداد سؤالات مطرح‌شده از ایشان را بیش از ۲۰ هزار مورد ذکر کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) گوهر زرّین ایران عزیزند و شایسته است صفات ایشان، به‌ویژه در حوزه گفت‌وگو، در جامعه امروز ما الگو قرار گیرد.
ادب گفت‌وگو؛ درسی از مناظرات امام رضا(ع)
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به سالروز شهادت امام جواد(ع) و با هدف متبرک شدن جلسه، به نکاتی از سیره امام رضا(ع) در حوزه مناظرات و ادب گفت‌وگو پرداخت و گفت: منطق معرفتی و ادب گفت‌وگو در کلمات و مناظرات امام رضا(ع) بسیار قابل تأمل است. از این رو، امروز به‌مناسبت این روز و نیز به‌دلیل ارتباط معنوی میان امام جواد(ع) و پدر بزرگوارشان، نکاتی را از سبک گفت‌وگوهای امام رضا(ع) بیان می‌کنم.
نهی امام رضا(ع) از قطع سخن طرف مقابل
وی با اشاره به نمونه‌ای از ادب گفت‌وگو در مناظرات امام رضا(ع) عنوان کرد: در یکی از مناظرات که مأمون عباسی نیز در آن حضور داشت، وقتی طرف مقابل در حال بیان دیدگاه خود بود، مأمون قصد داشت سخن او را قطع کند. اما امام رضا(ع) او را نهی کردند و فرمودند اجازه بدهد طرف مقابل صحبتش را به پایان برساند.
صالحی ادامه داد: این رفتار به ما می‌آموزد که در منطق گفت‌وگو، نباید سخن دیگری را قطع کرد. اگر ما عادت کنیم به اینکه حرف طرف مقابل را بشنویم و اجازه دهیم کامل بیان شود، بسیاری از تنش‌ها در خانواده و جامعه حل خواهد شد.
اجتناب از تحقیر و برتری‌جویی در گفت‌وگو
وزیر فرهنگ با اشاره به دیگر نمونه‌ای از ادب ارتباطی امام رضا(ع) اظهار داشت: وقتی در مناظره‌ای حس می‌کردند طرف مقابل دیگر حرفی برای گفتن ندارد، هرگز او را تحقیر نمی‌کردند یا به اصلاح ضربه فنی نمی‌زدند. بلکه محترمانه مسیر گفت‌وگو را تغییر می‌دادند.
وی افزود: گفت‌وگو قرار نیست برای نابود کردن طرف مقابل باشد. هدف، ترکیب‌سازی اندیشه‌هاست، نه حذف دیگری. این ادب گفت‌وگو به‌وضوح در مناظرات امام رضا(ع) نمایان است.
حفظ کرامت انسانی در مواجهه با مخالفان
صالحی در ادامه گفت: در یکی از مناظرات، هنگامی که طرف مقابل دچار ضعف استدلال شده بود و جمع حاضر به او خندیدند، امام رضا(ع) حاضران را توبیخ کردند و فرمودند که اینجا جای تمسخر و مفتضح کردن کسی نیست. این نکته، احترام به کرامت انسانی حتی در مناظرات فکری را یادآور می‌شود.
گشودن فضا برای طرح آزادانه دیدگاه‌ها
وی با اشاره به یکی از مناظرات با مخالفان دین اسلام اظهار داشت: امام رضا(ع) در آن جلسه فرمودند: «إن فیکم أحداً یُخالِفُ الإسلام و أراد أن یُفصح، فَلْیُفصح غیر مُحتَشِم»؛ یعنی اگر در میان شما کسی هست که مخالف اسلام است و می‌خواهد نظرش را بیان کند، بدون لکنت و بدون خجالت این کار را انجام دهد.
صالحی افزود: این همان نکته‌ای است که شهید مطهری نیز بر آن تأکید کرده‌اند؛ اینکه سنت گفت‌وگو در اسلام، به‌ویژه در احتجاجات حضرت رضا(ع)، فضایی آزاد و منطقی را برای طرح دیدگاه‌ها فراهم می‌کرده است. اعتماد به منطق، مکتب اسلام را از ترساندن مردم از تفکر بازمی‌داشت.
برگزاری مناظرات داغ سیاسی، با منطق و ادب
این مقام مسئول در ادامه با اشاره به یکی از جلسات مناظره دانشجویی گفت: در آن جلسه، موضوع بسیار داغ و سیاسی بود. اما انصافاً گفت‌وگو به‌خوبی برگزار شد. وقتی نوبت من شد، به دوستان گفتم که حتی درباره خط‌قرمزترین موضوعات نیز می‌توان با رعایت منطق و ادب گفت‌وگو کرد و آن را به موضوعی جذاب برای شنیدن تبدیل نمود.
لزوم تداوم و توسعه تجربه‌های گفت‌وگومحور
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان سخنان خود با تقدیر از برگزارکنندگان این نشست‌ها اظهار داشت: امیدوارم مسیر گفت‌وگو در ایران عزیز ما گسترده‌تر، عمیق‌تر، با خطوط قرمز کمتر و با منطق و ادب بیشتر ادامه یابد.
وی خطاب به دانشجویان حاضر گفت: از اینکه این مسیر را با جدیت دنبال کردید، سپاسگزارم. آن مناظره‌ای که دیدم، پُرهیجان و پُرچالش بود، اما نشان داد این تجربه نباید با پیروزی یا شکست به پایان برسد، بلکه باید ادامه پیدا کند، توسعه یابد و به فرهنگ گفت‌وگو در میان نسل شما تبدیل شود.
ارسال نظر