فاطمه سادات ناظمی/ پُرواضح است که نحوه مصرف صحیح بیت‌المال که در سیستم اجرایی و در بوروکراسی اداری به آن بودجه می‌گویند، یکی از معضلات جدی در ساختار حاکم بر مدیریت اجرایی در کشور محسوب می‌شود. موضوعی که در «دولت حسن روحانی» به اوج خود رسید و عملکرد هشت ساله این دولت را می‌توان به عنوان نمودی روشن از نحوه «وِل‌شدگی بیت‌المال» مورد ارزیابی قرار داد.

قطعا فیش‌های نجومی مدیران و اختصاص رانت دلار جهانگیری به عده‌ای خاص و هزینه کردهای دل‌بخواهی بودجه نهاد ریاست جمهوری و مصوبات بودجه‌ای توسط شوراهای زیر نظر رییس جمهور و ... تنها بخشی از مصادیق رسانه‌ای شده «وِل‌شدگی بیت‌المال» در «دولت حسن روحانی» محسوب می‌شود. این در شرایطی است که بدهی ۱۳ رقمی «دولت حسن روحانی» برای دولت آینده موضوعی است که قطعا مشکلات فراوان بسیاری را برای «دولت سیزدهم» به میراث خواهد گذاشت و حتی می‌تواند دولت آینده را با چالش ورشکستگی اقتصادی مواجه سازد.

البته ماجرای «وِل‌شدگی بیت‌المال» در عرصه رسمی فرهنگ، هنر و رسانه در «دولت حسن روحانی» از صورت طنز ویژه‌ای با عنوان «شفافیت» برخوردار شد. طنزی دردناک که به انتشار سلسله گزارش عملکرد مالی‌هایی بی در و پیکر در فضای رسانه‌ای منجر و به ابزاری از برای بَزَک رزومه مدیران فرهنگی و بالاخص سینمایی مبدل گردید. گزارش‌هایی که عموما از ماهیت زینتی برخوردار بوده و به نوعی واکافت و واکاوی دقیق و حسابرسی منظم و شفافیت واقعی در مصرف صحیح بیت‌المال در تنظیم آنها موضوعی بی‌معنی قلمداد می‌شد.

اینگونه بود که مسیر «وِل‌شدگی بیت‌المال» در «سازمان سینمایی» با انتشار فصلی گزارشاتی همراه شد که بیش از هر چیز از صورت وضعیت فُکاهی برخوردار بود. گزارشاتی که شدت طنازی آن به سبب گنجانده شدن ردیف بودجه‌ای با عنوان «هزینه های جاری و پشتیبانی» و اختصاص بیش از نیمی از بودجه مصرفی مجموعه‌های مختلف سینمایی به چنین ردیف بودجه‌ای بدون پیوست و کاملا باز، آنچنان فربه شد که تمسخر برخی دست‌اندرکاران تهیه آن را نیز به همراه داشت و در نهایت سبب شد تا مدیریت سینمایی بجای پاسخ شفاف و اصلاح رویه، تمامی این ردیف بودجه ها را حذف و بجای آن ردیف بودجه ای با عنوان «کمک به راهبری و مدیریت» در چنین گزارشاتی تاسیس نماید! ردیف بودجه ای که اتفاقا به سیاق گذشته و همچون ردیف بودجه حذف شده قبلی، دارای پیوست خاصی نبود و تنها به جهت وزانت الفاظ، اسباب مسخرگی و لودگی چنین گزارشاتی را در منظر خواننده کاهش می‌داد!

البته همچنان بَزَک رزومه مدیران فرهنگی و بالاخص سینمایی در این روزهای پایانی «دولت دوازدهم» ادامه دارد و در این میان انتشار «بودجه کرونایی سازمان سینمایی کشور» را می‌توان به عنوان آخرین پروپاگاندای مدیران سینمایی قلمداد نمود. گزارشی که مصداقی مناسب برای سنجش میزان «وِل‌شدگی بیت‌المال» در عرصه رسمی فرهنگ، هنر و رسانه در «دولت حسن روحانی» می باشد. پس لازم است تا به مروز چند نکته در باب این گزارش بپردازیم:

۱/ مبتنی بر ادعای صورت گرفته توسط مسئولان «سازمان سینمایی» ؛ مبلغ ۱۴.۵ میلیارد تومان کمک بلاعوض و ۲۶ میلیارد تومان در قالب وام ۴ درصد، به حوزه سینما بابت آسیب‌های ناشی از کرونا پرداخت شده ‌است. این در حالی است که اساسا چنین مبلغی در مقایسه با بودجه ۲۱۰ میلیارد تومانی «سازمان سینمایی» در سال ۱۳۹۹ هجری شمسی، که در مصوبه بودجه برای امر نظارت و حمایت این نهاد از تولیدات سینمایی کشور در نظر گرفته شد، مبلغی ناچیز محسوب می‌شود.

۲/ ملاک تشخیص ۲۴۸۰ نفر از هنرمندان سینما و اعضای صنوف سینمایی که در «شرایط سخت» بوده‌اند، همچنان موضوع مبهمی است و اساسا مشخص نیست که مبتنی بر چه شاخصه و ملاکی این افراد ادعا شده در این گزارش، موفق به دریافت «کمک هزینه معیشتی» (۵۰۰ هزار تومان) در «مرحله اول» یعنی در فروردین ماه ۱۳۹۹ هجری‌شمسی شده‌اند.

۳/ موضوع کمک هزینه معیشتی مرحله دوم به ۱۰۶۸ نفر از «اعضای خانه سینما» که در «شرایط سخت» بوده اند نیز از ماجرای «کمک هزینه معیشتی مرحله اول» مبهم‌تر است. زیرا در این مرحله نه تنها شاخصه و ملاکی برای تشخص سخت بودن شرایط افراد ادعا شده در این گزارش مطرح نشده، بلکه حتی جمع و تفریق مبلغ حمایتی ناقص بوده و میزان اعتبار با ادعای اختصاص مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به هر فرد سازگار نمی‌باشد.

۴/ سوای نظر از اینکه تشخیص «اعضای خانه سینما» که در «شرایط سخت» بوده‌اند همچنان از ابهامات لاینحل در اختصاص «کمک هزینه معیشتی» (۵۰۰ هزار تومان) در فروردین ماه ۱۴۰۰ هجری‌شمسی می‌باشد. اما با این همه باید توجه داشت که مجموع مبلغ اختصاص داده شده به ۳۵۰۰ نفر ادعا شده در این گزارش، حدود ۲۵۰ میلیون تومان کمتر از مبلغی است که «موزه سینمای ایران» تنها در شش ماهه سال ۱۳۹۹ هجری-شمسی، در ردیف بودجه‌ای بدون پیوست با عنوان «هزینه ثابت نیروی انسانی» در شرایط کرونایی مصرف نموده است. بنگاهی که معلوم نیست چه تعداد نیروی انسانی را و به چه منظور در درون خود جای داده که مجبور است تا فقط دومیلیارد تومان را در شش ماه صرف حقوق و مزایای ایشان کند! حال آنکه ۳۵۰۰ نفر از «اعضای خانه سینما» مجبورند تا «شرایط سخت» را با حمایتی ۵۰۰ هزار تومانی به سر نمایند!

۵/ در این گزارش اعلام شده است که مجموع حمایت «سازمان سینمایی» از سینماگران در بیش از یکسال و نیم گذشته، حدود ۳ میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان بوده که در سه نوبت و در قالب مبالغ ۵۰۰ هزار تومانی به بخشی از اهالی سینما که در «شرایط سخت معیشتی» به سر می‌برند اختصاص یافته! این فتح الفتوح و افتخار عظیم در رزومه «مدیران سینمایی دولت حسن روحانی» در شرایطی به ثبت رسیده است که طی این دوران چند ده میلیارد تومان صرف برگزاری جشن‌ها و جشنواره‌های بی‌خاصیت و یا کم خاصیتی توسط «سازمان سینمایی» شده است. دورهمی‌های ویژه‌ای که برای برگزاری هر یک از آنها بیش از یک میلیارد تومان به عنوان دستمزد برگزار کنندگان و نیروی انسانی لحاظ شده است!

۶/ بی‌تردید معیشت هنرمندان و اهالی سینمای ایران در بیش از یکسال و نیم گذشته، تحت تاثیر کرونا قرار گرفته و در این شرایط طیف گسترده‌ای از اهالی سینمای ایران، درگیر معیشت حداقلی خود می‌باشند. به نحوی که حتی برخی از پیشکسوتان این عرصه را مستحق دریافت سبد کالا شده‌اند. در این میان اکثریت شاغلان در بخش‌های مختلف صنعت-هنر-رسانه سینما برای برآورده نمودن نیازهای حداقلی زندگی خود یا مجبور به ترک این عرصه فرهنگی و انتخاب شغلی دیگر بوده و یا آنکه مجبورند تا اعتقادات خود را به کُنجی وانهاده و هر پیشنهادی را برای فعالیت و کسب درآمد بپذیرند. که این آخری یا به حاکمیت تفکرات سرمایه‌داری در عرصه فرهنگی کشور و تولید فیلم‌های مبتذل و سخیفی همچون بسیاری از تولیدات معروف به «گیشه محور» منجر می‌شود و یا آنکه اسباب حضور «پول‌های کثیف» و «بودجه‌های سفارتی» را بیش از پیش موجه ساخته و موجب فربه شدن بیش از پیش تولیدات مجعولی با عنوان سینمای اجتماعی می‌گردد. تولیداتی سراسر سیاه و مایوس کننده‌ای که عموما با عارق‌های روشنفکرانه و با عناوین پُرطمطراقی همچون سینمای هنر و تجربه در فضای رسانه‌ای کشور همراه می‌شوند و اکنون در این شرایط خرج بودجه‌های میلیاردی مستلزم منطق و نظارت ویژه دستگاه‌های مربوطه می‌باشد.

۷/ در این گزارش اعلام شده است که مبلغ ۸ میلیارد و ۲۶۰ میلیون تومان کمک بلاعوض به «مراکز پخش در دوران شیوع بیماری کرونا» صورت پذیرفته. حال آنکه دقت در میزان تنوع و گستردگی این مراکز و همچنین سطح برخورداری هر یک از آنها نه تنها ابهامات بسیاری دارد و به شدت سوال برانگیز می‌باشد. بلکه به نوعی می‌تواند منطق مصوبات «کارگروه بررسی آسیب‌های کرونا در سینما» و چنین اختصاص بودجه‌ای توسط «سازمان سینمایی» را بیش از هر چیز بر رویه معمول و مبتنی بر بند «پ» و یا بند «ن» موجه سازد.

۸/ در این گزارش اعلام شده است که مبلغ ۴ میلیارد و ۶۸۰ میلیون تومان کمک بلاعوض به «سینماها در دوران شیوع بیماری کرونا» صورت پذیرفته. حال آنکه ابهام در ملاک بلیط فروشی آن هم در سالن‌هایی که موفق به کسب مبالغ بیش از صد میلیون تومان از سازمان سینمایی شده‌اند نه تنها به قوت خود باقی است؛ بلکه طرح اتهاماتی همچون شائبه تبانی و خرید سوری بلیط توسط برخی از ایشان همچنان بر ابهامات چنین حمایتی افزوده است.

۹/ به طور مشخص در این گزارش ادعا شده که مبلغ ۴۲ میلیون تومان کمک بلاعوض به سالن «موزه سینمای ایران» صورت گرفته. اگر چه این مبلغ ناچیز به نظر می‌رسد اما خوب است تا متولیان سازمان سینمایی پاسخ دهند که این مبلغ چگونه به یک مجموعه درون سازمان سینمایی اختصاص می‌یابد؟ آن هم مجموعه‌ای که تنها در شش ماهه سال ۱۳۹۹ هجری-شمسی، در ردیف بودجه‌ای مستقل با عنوان «نگهداری مجموعه ساختمان و تاسیسات موزه و سینما» مبلغ ۲۵۰ میلیون تومان را از بودجه بیت المال و از «سازمان سینمایی» دریافت نموده!

۱۰/ در این گزارش اعلام شده است که مبلغ ۲۱ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان اعتبار آن هم در قالب وام به «سینماها در دوران شیوع بیماری کرونا» اختصاص پیدا کرده است. حال آنکه عمده این اعتبار، یعنی مبلغ ۲۱ میلیارد از آن در سر فصلی با عنوان «تادیه بدهی سینما داران به مالکان آثار» گنجانده شده است. مبلغ قابل توجهی که چرایی و چگونگی خلق آن در شرایط کرونایی کشور و با توجه به آثاری که تا به امروز بر پرده سینماها به اکران در آمده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.