به گزارش سینماپرس، آیین بزرگداشت شیخ اشراق، شهاب‌الدین سُهروردی، چهارشنبه (هشتم مرداد) در سالن فرهنگ کتابخانه ملی برگزار شد. آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد در این مراسم درباره دلایل ناشناخته ماندن فیلسوفانی؛ مانند سهروردی و ملاصدرا در میان مردم، توضیح داد: تمام این گناه به گردن معلمان و استادان رشته است. آنها کاری را که باید بکنند، نکرده‌اند. فقیه با زندگی روزمره مردم کار دارد اما استادان فلسفه اسلامی، فلسفه را سر سفره مردم نیاوردند.

رئیس گروه مطالعات فرهنگستان علوم ادامه داد: حتی اگر دو هزار جلسه را برای سهروردی برگزار شود اما سهروردی به زندگی روزمره مردم وارد نشود، کاری نکرده ایم. (ایمانوئل) کانت در نوشته‌هایش حتی یک کلام درباره حقوق بشر ندارد اما او را پدر حقوق بشر می‌دانند. زیرا او در جایی درباره کرامت انسانی توضیح داده است، بعد از او فلاسفه، حقوق بشر را از نوشتارهایش بیرون آوردند.

او با اشاره به کتاب «الهیات محیط زیست» بیان کرد: در این کتاب نظریه «وحدت وجود» ملاصدرا را به روز رساندم. ما باید از میان سخنان سهروردی، نیاز روز را بیرون بکشیم، برای مثال امروز باید صلح دوستی را ترویج کنیم یا جنگ را؟ اصل اولیه صلح است یا جنگ، فیلسوف باید این پاسخ را بدهد.

باید گفته‌های فیلسوفان را برای مردم معنا کنیم

محقق‌داماد با اشاره به اینکه یکی از ابتکارهای سهروردی در فلسفه موضوع وجود عالم دیگری است، توضیح داد: این غیر از عالم ماده و عقل یعنی عالم مجردات است و از آن به نام عالم مثال یا خیال منفصل تعبیر می‌شود. این را باید برای مردم معنا کنیم، تا قبل از سهروردی وقتی می‌گفتیم خیال و تخیل چه معنا می‌شد؟ تا قبل از سهروردی عالم خیال درون ما بود، اما سهروردی گفت عالم خیالی وجود دارد و حقیقت است اما ماده نیست و خیال عالم خداوند هم نیست. باید توجه داشت در دین به عالم خیال منفصل، عالم برزخ می‌گوییم. خیال متصل، آنی است که در ذهن ما است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه ملاصدرا مفهوم عالم خیال سهروردی را متوجه شد، افزود: بعد از آن ملاصدرا این عالم را گرفت و غوغا کرد. او گفت می‌توان با عالم مثال سروکار داشت. شیخ اشراق می‌گوید می‌توان به عالم مثال متصل شد و با آن کار کرد. اگر کسی این مساله را به خوبی بیان و آن را ساده کند، همه چیز حل می‌شود.

او با بیان اینکه مهم‌ترین نظریه فلسفه ایران، نظریه تشکیک در وجود است، ادامه داد: همه عرفان به تشکیک در وجود بستگی دارد زیرا به وحدت وجود متصل است و اگر این موارد را از عالم عملیات بگیرید، تئوری وجود به هوا می‌رود.

در ارتباط باز است

محقق‌داماد درباره اینکه چرا فقط پیامبران می‌توانستند با خدا صحبت کنند، گفت: در قرآن آمده که فقط پیغمبر به این سوال پاسخ گفته که چرا فقط پیامبر توانسته صدای خدا را بشنود و دیگر مردم نمی‌شنوند؟ اما این سوال را سهروردی هم پاسخ داده و جرم سهروردی هم همین بود.

رئیس گروه مطالعات فرهنگستان علوم درباره لقا الله که در قرآن مجید و آیات متعدد بیان شده، توضیح داد: در قرآن گفته شده خدا بخیل نیست که خود را فقط به بعضی نشان بدهد. در باز است و همه می‌توانند در این دنیا به لقاءالله برسند. البته چند شرط دارد که عمل صالح و اجتناب از شرک، جزئی از آن است.

او افزود: سهروردی به جرم اینکه پیامبر اکرم (ص) را آخرین پیامبر نمی‌دانست، قضاوت شد، در حالی که او می‌گفت دیگر کسی پیغمبر نخواهد شد اما در ارتباط باز است.

نام سه فیلسوف ایرانی در تقویم ثبت شده است
علی‌اصغر محمدخانی با ارائه کارنامه‌ای از سهروردی‌پژوهی در یک سال اخیر گفت: بارها از خودم سوال کردم ثبت بزرگان در تقویم چه فایده‌ای دارد؟ آیا این اقدام محدود به ثبت نام آن‌ها در تقویم است؟ یا باید همراه آن فعالیت‌هایی برای شناخته شدن آن‌ها انجام شود؟

معاون فرهنگی شهر کتاب با اشاره به اینکه نام سه فیلسوف ایرانی در تقویم ثبت شده است، ادامه داد: اول شهریور به نام ابن‌سینا روز پزشک نام‌گذاری شد، ۸ مرداد روز بزرگداشت سهروردی و یکم خرداد روز بزرگداشت ملاصدرا در تقویم ثبت شده اند.

او ادامه داد: نکته نخست این است که باید یاد این بزرگان را به صورت پیوسته گرامی بداریم، اما مردم چطور می‌توانند با این بزرگان آشنا شوند. یکی از اقدامات من برگزاری جلساتی برای آشنا کردن مردم در طول ۲۰ سال در مرکز فرهنگی شهر کتاب بود.

آثار مرتبط با سهروردی به‌خوبی توزیع نشدند
محمدخانی در بررسی کارنامه سهروردی‌پژوهی در بیش از یک سال گذشته توضیح داد: در این ۱۶ ماه ۳۱ عنوان کتاب از سهروردی منتشر شده است. این کتاب‌ها از سهروردی و درباره سهروردی است. همچنین چاپ اول و تجدید چاپ هستند و مجموع شمارگان آن‌ها ۱۴ هزار و ۲۰۰ نسخه است. در میان این آثار از شمارگان ۵۰ تا ۵۰۰ و هزار نسخه وجود دارد. بیشترین شمارگان کتاب، به کتاب «قصه‌های شیخ اشراق» نوشته شهاب‌الدین سهروردی و ویراسته جعفر مدرس‌صادقی تعلق دارد که امسال چاپ هفدهم آن بعد از چهار سال منتشر شد.

به گفته این پژوهشگر از ۳۱ عنوان، ۲۱ عنوان چاپ اول است. اما پخش و تبلیغ خوبی نداشتند و حتی اکثر اهل فلسفه آن‌ها را ندیدند. از این تعداد ۹ اثر را زنان نوشتند. این نکته هم مهم است که حوزه علمیه قم در سال‌های اخیر به سهروردی توجه می‌کند. باید روز سهروردی یا روز ملاصدرا زمینه‌ای ایجاد کند تا اقدامات یک سال درباره این فلاسفه را ارزیابی کنیم.

محمدخانی در بررسی سهروردی در عرصه بین‌الملل توضیح داد: هانری کُربن فیلسوف، ایران‌شناس و اسلام‌شناس فرانسوی، سهروردی را به غرب معرفی کرد. پیشنهاد می‌کنم در کشورهایی که فیلسوفانی دارند که با سهروردی جنبه‌های مشترک دارد، سمینارهای مشترک برگزار کنیم. به نظر من سهروردی در شرایط کنونی ایران مخاطبان متعددی دارد و می‌توانیم او را بیش از گذشته پررنگ کنیم.

سهروردی مفاهیم دشوار فلسفی را در قالب داستان تنظیم کرد
علی اوجبی محقق و مصحح در این نشسست درباره ویژگی‌های مثبت سهروی گفت: شیخ اشراق ویژگی‌های ممتازی دارد، فلسفه را با دین و ایمان در هم می‌آمیزد. او از داستان استفاده می‌کند و مفاهیم دشوار فلسفی را مناسب دوستداران فلسفه تنظیم می‌کند.

در ادامه نشست، حسین واله با اشاره به اینکه در ذهنیت عمومی سهروردی را به عنوان فیلسوف مهم و عارف برجسته می‌شناسند، گفت: نکته مهم دیگر این است که فلسفه هنوز هم ادامه دارد و فیلسوفان راه گذشتگان را ادامه می‌دهند.

هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ارجاع نظریه‌های جدید، به بخش‌هایی از متون گذشتگان را یکی از اقدام‌های فیلسوفان نامید و ادامه داد: فیلسوفان جدید به گذشته باز می‌گردند و برای مثال از افلاطون شروع می‌کنند، زیرا می‌خواهند اعلام کنند موضوع امروز، مبتنی بر فهم عمیق پیشینیان و گذشتگان است. البته برخی فیلسوفان با این روش موافق نیستند. اهمیت این رویکرد در این است که پیوستگی اندیشه فلسفی را در آن مشاهده کنیم.

نه به رکود فکری و توقف و ایستایی؟
اکبر ثبوت یکی پیام‌های سهروردی را به عربی و ترجمه آن را به فارسی خواند و گفت: از تمام سخنان سهروردی یک پیام او به نظرم جالب است، پیامی برای مردم عصر خودش، قرون بعد از خودش، برای امروز و فردای ما.

پژوهشگر تاریخ و فلسفه با اشاره به اینکه قضات حلب، سهروردی را منکر خاتمیت می‌دانستند، ادامه داد: سهروردی می‌خواست بگوید: نه به رکود فکری و توقف و ایستایی.

به گفته او سوءاستفاده از بیانات سهروردی باعث شد او به صف حکیمان شهید بپیوندد. حکما را به اعتبارهای مختلف می‌توان نقسیم بندی کرد و یکی از آنها حریم‌های شهید است. آغاز حریم‌های شهید فیلسوفان با سقراط است.