به گزارش سینماپرس، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در آیین روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی با گرامیداشت این روز اظهار داشت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران که گاهی فرهنگستان سوم نامیده می‌شود، سال ۱۳۶۹ تاسیس و امسال ۳۵ ساله شده است.

وی گفت: شکل‌گیری فرهنگستان زبان و ادب فارسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و به همت رئیس جمهور وقت و رهبر معظم انقلاب تاسیس و اکنون به نهاد برومندی تبدیل شده و امیدواریم درختی پربار شود و ثمرش از خانه ما فراتر رود و به همسایگان دور و نزدیک بهره برساند.

حدادعادل افزود: زبان فارسی که پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد، همواره رشته پیوند همه مردم و مدار و محور وحدت ملت ایران و از ارکان اصلی هویت ملی ایرانیان به شمار رفته است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: این زبان بیش از هزار سال پیش به همت نویسندگان و شاعران بزرگی به درجه‌ای از کمال و پختگی رسیده بوده که به فردوسی بزرگ این توانایی را بخشید که شاهنامه را با آن همه اسطوره، افسانه و حماسه و حکایت بسراید و با فراهم آوردن دیوانی افزون‌تر از ۵۰ هزار بیت کاخی بلند و با شکوه از نظم ایجاد کند.

وی اظهارداشت: ایرانیان که در جای جای ایران زمین به زبان‌ها و گویش‌های گوناگون سخن گفته‌اند، از دیرباز فارسی را به عنوان زبان مشترک میان خود انتخاب کردند و به کمک این زبان بر اختلاف‌ زبان‌ها غلبه و اختلاف‌ها را به هم‌زبانی و همدلی تبدیل کردند.

حدادعادل گفت: فارسی نه تنها حلقه وصل ایرانیان بلکه زبان مشترک بسیاری از مردمان سرزمین‌های دور و نزدیک در شبه قاره هند، آسیای میانه، آسیای صغیر، آناتولی و غرب آسیا نیز بوده است و بدون دلیل نیست که از روزگاران کهن تا امروز هر بیگانه‌ای چشم طمع به ایران دوخته و عظمت ایران و عزت ایرانی را بر نمی‌تابد و انگیزه شوم خود را به صورت تعرض به زبان فارسی بیان می‌کرده تا بدانجا که حتی با نام تاریخی چند هزار ساله خلیج فارس هم دشمنی ورزیده است.

این نویسنده و پژوهشگر افزود: زبان فارسی با وسعت واژگانی و نیرومندی دستور زبان خود قابلیت رشد و توسعه خود را در طول تاریخ به اثبات رسانده و توانسته است هم زبان بیان احساسات، عواطف، اعتقادات و اخلاق و هم زبان علم و حکمت شود.

زبان فارسی می‌تواند زبان علم شود

وی بیان کرد: زبان فارسی می‌تواند زبان علم شود، گواه آن وجود کتاب‌هایی نظیر ترجمه قرآن معروف به طبری است که یکصد سال قبل از سروده شدن شاهنامه پدید آمده و «هدایة المتعلمین فی الطب» کتابی در زمینه پزشکی، نوشته ابوبکر ربیع بن احمد اخوینی، نمونه از آن است که سال‌ها قبل از شاهنامه به زبان فارسی در علم پزشکی در چند صد صفحه تالیف شده است.

حدادعادل اظهارداشت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تکیه بر چنین پشتوانه‌ای توانسته است در ۳۰ سال اخیر برای لغات و اصطلاحات علمی و فنی بیگانه، حدود ۷۰ هزار معادل فارسی تصویب کند و آن مجموعه را در قالب فرهنگ لغتی مفصل همزمان با برپایی این آیین در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران منتشر کند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: انتشار ۳۷ فرهنگ تخصصی موسوم به هزار واژه در رشته‌های فنی که در بردارنده مصوبات فرهنگستان است، نشان‌دهنده این است که زبان فارسی می‌تواند زبان علم شود، علاوه بر این فرهنگستان طرح ملی بزرگ دیگری را نیز در دست اجرا دارد که تعریف فرهنگ جامع زبان فارسی است؛ قرار است در این طرح، فرهنگی در ۳۵ مجلد زبان فارسی را با همه تحول و دگرگونی‌های تاریخی و زبانی یکجا گرد آورد و با تکیه بر شواهد منظوم و منثور تعریف کند از این مجموعه تاکنون سه مجلد منتشر شده است.

وی افزود: همچنین فرهنگستان توانسته است با تعریف دایره‌المعارفی به نام دانشنامه زبان و ادب فارسی مرجع قابل اطمینان و سودمندی در اختیار استادان زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگران و دانشجویان این رشته قرار دهد و آنان را از مراجعه به منابع دور از دسترس بی‌نیاز کند، چاپ سوم این دانشنامه با تالیف یک ذیل هزار صفحه‌ای به ۱۴ مجلد افزایش یافته است.

اهمیت به زبان‌های محلی و مادری

حدادعادل بیان کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی زبان‌های باستانی، محلی، مادری و گویش‌های گوناگون را در سراسر ایران نه تنها یک واقعیت بلکه یک فرصت و یک نعمت می‌داند و حفظ آن زبان‌ها و گویش‌ها را نیز وظیفه خود می‌شناسد، گواه آن پژوهشی سی و چند ساله در این زبان‌ها، گویش‌ها و تالیف ده‌ها کتاب حاوی گویش‌های محلی در سراسر ایران در فرهنگستان است.

وی اظهارداشت: امروزه زبان فارسی به درجه‌ای از قوت رسیده که می‌تواند در عرصه شعر و ادب هم آثاری بدیع و دلنشین و هم در حوزه علم و فن کتاب‌های روزآمد و کارآمد پدید آورد، رشد چشمگیر شعر فارسی در دهه‌های اخیر و گسترش ادبیات داستانی و ترجمه‌های فراوان داستان‌های بلند و کوتاه از زبان‌های دیگر به زبان فارسی و ترجمه آثار فلسفی فیلسوفان بزرگ گواهی بر این سخن است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: معانی عمیق و لطیف الهی و عرفانی موجود در متون نظم و نثر کهن فارسی که آن را به عنوان زبان دوم جهان اسلام ساخته و نیاز سایر کشورها به زبان فارسی برای گسترش روابط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی سبب شده است تا کرسی‌های آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های خارج از کشور و کلاس‌های آزاد آموزشی در این حوزه برگزار شود.

حدادعادل با اشاره به فعالیت‌های بنیاد سعدی گفت: عمر این نهاد حدود ۱۵ سال است و در کنار فرهنگستان زبان و ادب فارسی، امر آموزش و گسترش زبان فارسی را در جهان بر عهده گرفته و بر پایه اصول علمی حاکم بر آموزش زبان فارسی غیرفارسی زبانان و بهره‌مندی از انواع امکانات در این راه تلاش می‌کند.

وی تاکید کرد: فرهنگستان نمی‌خواهد جانشین دانشکده‌های ادبیات و حتی موسسات پژوهشی این حوزه شود بلکه به دنبال این است که زیرساخت‌های لازم را برای انواع پژوهش‌ها و فعالیت‌های زبانی ایجاد کند و در اختیار موسسات علمی و پژوهشگران و نویسندگان و ادیبان و مترجمان قرار دهد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: براساس چنین رویکردی به ویژه در سال‌های اخیر، درهای خود را به روی استادان، دانشجویان، معلمان مدارس و حتی دانش‌آموزان گشوده و امکان بهره‌مندی از کتابخانه غنی و ارزشمند خود را برای محققان فراهم کرده است.

وجود ۷۵۵۲ عنوان کتاب درباره شاهنامه در کتابخانه ملی

غلامرضا امیرخانی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز در این آیین اظهارداشت: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین نگاهبان و پاسبان میراث مکتوب زبان فارسی در جهان است که میلیون‌ها جلد کتاب، نشریه، پایان‌نامه و سایر منابع به زبان‌های مختلف و عمدتا به زبان فارسی در آن نگهداری می‌شود.

وی گفت: افتخار داریم که گنجینه‌ای از آثار مکتوب و غیرمکتوب در قالب محمل‌های نوین اطلاعاتی و وظیفه حفظ و نگهداری از آنها را برای امروزیان و برای آیندگان برعهده داریم.

امیرخانی افزود: بررسی میراث مکتوب ایرانیان که به ویژه از میان نسخ خطی و نسخ کهن قابل تحقیق و پژوهش است، نشان دهنده این است که از بعد از سرایش شاهنامه شاید در مقاطعی به این اثر بی‌مهری و کم‌توجهی شده است اما در قرن هفتم به ویژه در دوره ایلخانی و بعد از آن تا به امروز شاهنامه و مقام فردوسی مورد توجه قرار گرفته است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بیان کرد: امروز در بانک‌های اطلاعاتی کتابخانه ملی، آثار متعددی در حوزه شاهنامه و شاهنامه‌پژوهی موجود است که شامل ۴۱۰ پایان‌نامه در مقاطع کارشناسی ارشد و ۷هزار و ۵۵۲ عنوان کتاب است که بسیار رقم قابل توجهی است و نشان می‌دهد که در کشور ما فردوسی از چه جایگاه بی‌بدیلی برخوردار است.

آیین روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی چهارشنبه (۲۴ اردیبهشت) با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گریگور هاکوپیان سفیر ارمنستان در ایران، نعمت ییلدیریم و هاشم رجب‌زاده اعضای افتخاری فرهنگستان و گلرخسار صفی‌آوا عضو پیوسته فرهنگستان، جمعی از سفرا، استادان، شاهنامه‌شناسان و پژوهشگران ادب فارسی در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد.

همچنین گروه‌های پژوهشی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی به مناسبت روز پاسداشت زبان فارسی از ۲۱ تا ۲۳ اردیبهشت نشست‌های تخصصی مرتبط با زبان فارسی از جمله «نگاهی اصلاح‌شناختی به شاهنامه»، «آسیب‌شناسی نوشتار فارسی در فضای مجازی؛ رده‌بندی بر پایه صدهزار فرسته و پیغام»، «زبان و ادب فارسی در آسیای صغیر»، «تک‌نگاری‌هایی از کلاسیک‌های ادبیات معاصر»، «لزوم تهیه یک فرهنگ جامع برای زبان فارسی»، «نگاهی بر کابرد نرم‌افزارهای زبان‌شناسی رایانش و ابزار هوش مصنوعی در فرهنگ‌نویسی»، «چشم‌اندازی به جریان‌های نو در ادبیات تطبیقی»، «روابط ادبی ایران و یونان»، «جایگاه دانشنامه زبان و ادب فارسی در تحقیقات ادبی امروز»، «درس‌نامه مبانی ادبیات پایداری»، «بررسی وضعیت درس فارسی عمومی در آموزش عالی»، «زبان‌ها و گویش‌های ایران، تاجیکستان و افغانستان»، «زبان و ادب فارسی در شبه قاره؛ از دیرباز تا امروز»، «تبدیل خودکار گفتارنویسی به فارسی معیار بر اساس دستور خط مصوب فرهنگستان» برگزار کردند.

شایان ذکر است که نخستین دوره «آیین پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی» سال ۱۳۹۷ به پیشنهاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی و امسال ششمین دوره آن برگزار شد.

۲۵ اردیبهشت از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور به نام روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نامگذاری شده است.