به گزارش سینما پرس، شب گذشته (یکشنبه 20 اسفندماه) با نمایش و نقد فیلم مستند «شناسنامه» به کارگردانی محمدرضا هاشمیان، با حضور رامتین شهبازی (منتقد)، شهنام صفاجو(مجری- کارشناس)، برخی از مسئولان سازمان ثبت احوال کشور و جمعی از علاقمندان سینمای مستند، در سالن سینماحقیقت این «مرکز» برگزار شد.

هاشمیان در ابتدای این نشست ضمن بیان اینکه در فیلم تلاش کردیم اتمسفری از آنچه بر تاریخ ثبت احوال در کشور گذشته است را ارائه کنیم، گفت: من به عنوان کارگردان سعی کردم به مباحثی که ممکن است در طول تماشای اثر برای بیننده به وجود بیاید پاسخ بدهم. این سوالات امکان دارد در مورد مسائل سیاسی، اجتماعی و تاریخی درباره نام خانوادگی باشد.

او ادامه داد: اگر اجزاء مختلف فیلم را از هم جدا کنید ممکن است نکات مهمی برای بیان وجود داشته باشد، اما آنچه به صورت کلی مطرح می شود چیزی است که طی این صدسال بر اوراق شناسایی گذشته و به نظرم شناسنامه را می توان به عنوان مهمترین دستآورد انقلاب مشروطه محسوب کرد.

رامتین شهبازی منتقد سینما هم با بیان اینکه مقوله پژوهش را می توان به عنوان پاشنه آشیل بسیاری از آثار سینمای مستند کشور عنوان کرد، اظهار داشت: در چنین آثاری اینکه آیا مستندسازاصولا مبانی پژوهش را می شناسد یا خیر و اینکه فرضیه ها و سوالات خود را چگونه مطرح می کند و چگونه از اسناد موجود برای پاسخگویی به این وسائل در اثر بهره می گیرد، بسیار اهمیت دارد.

وی با بیان اینکه مستند شناسنامه پنجره بسیار مهمی را در ذهن من باز کرد، افزود: آنچه پس از تماشای فیلم برای من اهمیت پیدا کرد، نوع نگاه کارگردان به مقوله شناسنامه از منظر عنصری فرهنگی و تااثیرگذار در عرصه های سیاسی اجتماعی است که به خوبی در فیلم مطرح می شود.

این منتقد با ارائه توضیحاتی درخصوص تعریف فرهنگ در دوره های گوناگون، تصریح کرد: زمانی وقتی از فرهنگ صحبت می شد بیشتر جملات تاثیرگذار و پرمغز مانند آنچه در شاهنامه یا دیوان حافظ بیان می شود به ذهن متبادر می شد؛ اما امروزه به خصوص در مطالعات فرهنگی این تعاریف تغییر کرده و حتی عنصری مانند شناسنامه نیز می تواند به عنوان مقوله ای فرهنگی تلقی شده و مورد بررسی قرار بگیرد.

هاشمیان در ادامه این جلسه، ضمن بیان اینکه در زندگی روزمره همه ما موضوعاتی وجود دارد که به سادگی از کنار آن عبور می کنیم، به اثر مستند قبلی خود «سبز، سپید، قرمز» اشاره کرد و اظهار کرد: شناسنامه هم برای من یکی از همین موارد بود و علاقه داشتم مخاطب پس از دیدن این مستند به ارزش چیزی که امروز پس از زحمت های فراوان گذشتگان به دست او رسیده است، توجه کند.

او افزود: در گذشته تنها سند واقعی که از افراد به جا می ماند، سنگ قبر آن ها بود؛ اما به وجود آمدن شناسنامه اتفاق مهمی در زندگی ایرانیان محسوب می شود، چون به این وسیله حقوق افراد برای حاکمیت بازآفرینی شد و این اتفاق مهمی است که از دوره مشروطیت شروع می شود.

شهبازی در ادامه با بیان اینکه در بحث مطالعات فرهنگی شناسنامه به عنوان یک نشانه درنظر گرفته می شود، درخصوص اشاره یکی از حاضران در جلسه به کارکرد شجره نامه ها در گذشته، گفت: نشانه خودش را در ساختار معین می کند، این کارت هویتی در روند اجتماعی خود به نشانه ای تبدیل می شود که به نظر نمی رسد چیزی در گذشته توانسته باشد تا این اندازه، به عنوان بیان کننده هویت فردی درنظر گرفته شود.

وی ادامه داد: اشارات انتقادی کارگردان در فیلم ما را از نگاه سنتی به تاریخ دور می کند و فیلم ساز پویایی شناسنامه در طول دوران تاریخی و تحولات اجتماعی ایران را نشان می دهد؛ چنانکه ما از ابتدای فیلم با انسانی مواجه هستیم که در غار زندگی می کند و از اجتماع به عنوان جمع فرهنگساز دور است.

شهبازي همچنين در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود درخصوص فرم در آثار مستند، بيان كرد: اين بحث كه سينماي مستند بيان كننده واقعيت صرف بدون داشتن نگاه تحليلي است، امروزه ديگر رنگ باخته و زير سوال است. با ورود درام در اثر، شما اجازه جابه جايي عناصر درام را مي‌دهيد و آشنايي‌زدايي به وجود مي‌آيد. درواقع با تغيير بافت ريتم جديدي توليد مي‌شود كه موجب مي‌شود اثر از كسالت‌بار شدن فاصله بگيرد و روايت جديد و دنياي جديدي ارائه كند كه مستند «شناسنامه» به خوبي از پس اين كار برآمده است.

هاشميان نیز ضمن بيان اينكه در ساخت اين فيلم عامدانه تلاش كرده از تحليل شخصي دوري كند، اظهار داشت: هميشه پس از انجام پژوهش‌ براي فيلم سعي مي‌كنم با توجه به اسنادي كه به دست آورده‌ام فيلمنامه‌اي تنظيم كنم كه همين امر در فيلم اخير هم به من كمك كرد تا اثر ريتم خوبي داشته باشد و مخاطب را خسته نكند.

در پايان اين جلسه، لوح تقدير و هدايايي از سوي مركز گسترش سينماي مستند و تجربي به كارگردان و منتقد حاضر در نشست اهدا شد.

انتهای پیام/ن.ف