۱۷ روز پیش تماشاخانه ایرانشهر طی متنی در پاسخ به گزارشی با عنوان «آتراکسیون‌سرای ایرانشهر» مدعی شده بود به زودی عملکرد مالی این مجموعه را برای شفاف‌سازی منتشر خواهد کرد. این گفته بسیار مهم پس از سه هفته هنوز محقق نشده است. کما اینکه پیشتر در یادداشتی با عنوان «کف فروش ۳۰ درصدی و راندمان ۴۰ درصدی» وضعیت شش ماه نخست ایرانشهر در سال ۱۳۹۶ مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شد طبق ارقام  و اعدادی که این مجموعه در اختیار رسانه‌ها قرار داده است، ایرانشهر تنها ۴۰ درصد راندمان فروش داشته است که از منظر علم اقتصاد یک شکست تجاری به حساب می‌آید و بدون احتساب کمک‌های مالی شهرداری، می‌توان مدعی شد ایرانشهر با مدیریت حسین پارسایی یک مجموعه ورشکسته به حساب می‌آید.

اگرچه نگارنده تمایل به انتشار وضعیت شش ماهه دوم را داشته و نتایج با شش ماه نخست تقریباً برابر است؛ اما تمایل بدوی ایرانشهر به شفاف‌سازی مانع از انتشار گزارش دوم شد. با این حال با پایان اردیبهشت‌ماه، تعین شهردار جدید و احتمال تغییرات در بدنه فرهنگی و هنری شهرداری طی روزهای آینده به نظر می‌رسد این شفافیت رنگ خیال به خود خواهد دید. پس بهتر است کمی شفافیت را در جوابیه مورخ هشتم اردیبهشت جستجو کنیم.

در جوابیه ایرانشهر آمده است «تماشاخانه ایرانشهر زیرمجموعه خانه هنرمندان ایران بوده و مدیرعامل آن مسئولیت تماشاخانه را نیز بر عهده دارد. » به جد می‌توان این عبارت را یک عبارت کذب دانست و به نظر می‌رسد مسئولان ایرانشهر وخانه هنرمندان چندان از سازوکار اداری این دو مجموعه خبر ندارند و در یک واحه واقع در بیابانی فاقد آگاهی به سر می‌برند. برای روشن شدن موضوع بهتر است سازوکار این دو مجموعه را مجزا بررسی کنیم.

طرح تماشاخانه ایرانشهر در سال ۱۳۸۱ زیر نظر شهرداری تهران، تصویب شد؛ ولی ساخت آن به‌طور جدی از سال ۱۳۸۵ آغاز شد و در تیر ۱۳۸۸ به‌طور رسمی افتتاح شد. این مختصر اطلاعاتی است که شما می‌توانید درباره این تماشاخانه بیابید؛ چرا که مدت‌هاست سایت این تماشاخانه به نشانی http://www.tamashakhaneh.ir از دسترس خارج شده است. آنچه از این عبارت کوتاه می‌توان دریافت آن است که ایرانشهر یک مرکز هنری زیر مجموعه شهرداری است و مدیریت آن نیز از جانب شهرداری انتخاب می‌شود. در جستجوی اساسنامه این مجموعه چیز یافت نمی‌شود و به نظر می‌رسد این مجموعه هیچ اساسنامه‌ای ندارد؛ چرا که در سه مدیریت متفاوت آن (جوزانی، سرسنگی و رجبی معمار) با سه رویه کامل متفاوت مجموعه اداره شده است.

مجید جوزانی، اولین مدیر ایرانشهر در آبان ۸۸ در گفتگو با مهر گفته است: «همزمان چند کار را مدنظر دارم. در ابتدا در حال ثبت تماشاخانه ایرانشهر به عنوان مؤسسه فرهنگی هنری ایرانشهر با هیئت امنای خاص هستیم و در حال تدوین اساسنامه آن هستیم. در مرحله دوم آیین‌نامه اجرا را تدوین خواهیم کرد و آیین‌نامه دیگر قائل به مدیر نخواهد بود و با وجود تغییر مدیریت‌ها هم باید اجرا شود. حوزه مدیریت نباید قائم به فرد باشد. »

حرف‌های آقای جوزانی اشاره به دو موضوع دارد. نخست آنکه اگر یک مجموعه بخواهد تبدیل به بخش خصوصی یا یک NGO شود و از شهرداری یا هر دستگاه دولتی خارج شود و به مؤسسه فرهنگی بدل شود، نیاز به یک هیئت امنا دارد. موضوع دوم آن است که ایرانشهر مؤسسه فرهنگی نیست؛ چرا که هیئت امنا ندارد و مدیرش منصوب می‌شود، پس ایرانشهر مجموعه‌ای زیر نظر شهرداری است.

از همین بند آخر استفاده کنیم و درباره مؤسسه فرهنگی و هنری صبحت کنیم. خانه هنرمندان ایران یک مؤسسه فرهنگی و هنری است که اساسنامه‌ آن در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است. این مؤسسه دارای یک هیئت مؤسس متشکل از غلامحسین امیرخانی، مرتضی ممیز، غلامحسین نامی، ایرج کلانتری، ایرج راد، محمد سریر، محمد رضا عبدالملکیان، حمیدالله رضایی و محمدعلی نجفی است. ساختمان آن نیز توسط بهروز غریب‌پور در سال ۱۳۷۸ راه‌اندازی شده است. این مؤسسه در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۷۹ به شماره ثبت ۱۲۲۹۵ در وزارت ارشاد ثبت شده است.

در سایت این مجموعه ذیل نام مدیرعامل آمده است: «وظیفه انجام کلیه امور اجرایی خانه هنرمندان ایران براساس سیاست‌های کلی مجمع عمومی و نقطه نظرات شورای عالی خانه هنرمندان ایران به عهده مدیرعامل این خانه است که توسط شورای عالی و برای دو سال انتخاب می‌شود. مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در حال حاضر «مجید رجبی معمار» است. »

باید دقت کرد که این شورای عالی است که مدیرعامل را تعین می‌کند، نه شهرداری و این برخلاف رویه ایرانشهر است. طبق سنتی که از سال ۱۳۸۸ بنا شده است مدیر ایرانشهر همان مدیرعامل خانه هنرمندان است و این مسئله هیچ دخلی با یکی بودن برنامه‌های این مجموعه ندارد، چیزی که در جوابیه ایرانشهر بدان اشاره شده است.

به یاد داشته باشیم در فهرست مؤسسات ثبت شده در ارشاد نامی از تماشاخانه ایرانشهر نیست و باز به یاد داشته باشیم که در زمان مجید سرسنگی برنامه‌ای برای یک‌پارچه کردن سالن‌های تئاتر شهرداری تهران مطرح بود که هیچگاه عملی نشد.

در همان جوابیه آمده بود که علت برگزاری کنسرت در ایرانشهر شلوغی برنامه‌ها در خانه هنرمندان به سبب برگزاری جشن‌های خانه تئاتر بوده است؛ اما در همان زمان در کانال رسمی خانه هنرمندان از برگزاری دو کنسرت دیگر در شنبه‌های پیش‌رو منتشر شده بود و آن هم در زمانی است که دیگر خبری از جشن‌های خانه تئاتر نیست. تحقیقات نگارنده نشان می‌دهد متولی برگزاری کنسرت‌ها در ایرانشهر یکی از منصوبان حسین پارسایی در ایرانشهر است که هیچ سمتی در خانه هنرمندان ندارد.

رویداد شنیداری «آن سوی آسمان» و ایو کلاین سمفونی یکنواخت-سکوت و مانیفست و کنسرت آنسامبل هنر معاصر تهران به رهبری سیامک فلاحی به همراه اجرایی متفاوت از نادر مشایخی از برنامه‌های موسیقیایی بود که توسط خانه هنرمندان منتشر شده بود.

در متن جوابیه درباره بودجه‌ ایرانشهر آمده است «خانه هنرمندان ایران و تماشاخانه ایرانشهر از هیچگونه ردیف و سهم مقرر در بودجه چندهزارمیلیاردتومانی حوزه فرهنگ و هنرکشوربرخوردارنیست. » این گزاره نیز به نظر باید مورد چالش قرار گیرد. اینکه خانه هنرمندان ردیف بودجه‌ای ندارد به سبب غیردولتی بودن آن است و این وظیفه هیئت امنا و مدیرعامل مؤسسه است تا برای آن درآمدزایی کند. درباره ایرانشهر اما وضع متفاوت است. ایرانشهر دارای ردیف بودجه از شهرداری است و اگر به یاد داشته باشیم حذف سهم تماشاخانه از فروش نمایش‌ها نیز توسط شورای سیاست گذاری تماشاخانه ایرانشهر انجام گرفت، نه توسط خانه هنرمندان. این خبر در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۳۹۵ منتشر می‌شود و پشتوانه آن نیز بودجه شهرداری بوده است. البته خبرها حکایت از آن دارد بودجه ایرانشهر در خانه هنرمندان هزینه می‌شود و فشار مالی این مسئله بر دوش اجراها و کارکنان ایرانشهر است.

البته خواندن مصاحبه حمیدرضا نعیمی در خبرگزاری آنا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ خالی از لطف نیست که گفته بود «حذف حق‌السهم ۲۰ درصدی تماشاخانه ایرانشهر نشانگر جایگاه حمایتی شهرداری تهران از فعالیت‌های فرهنگی و هنری است. »

به عبارت شهرداری بیشتر دقت کنیم و به یاد داشته باشیم حمیدرضا نعیمی به سبب مشکلاتی که تماشاخانه ایرانشهر برایش فراهم کرد مجبور به اجرا در تماشاخانه شهرزاد شد. اجرای او در شهرزاد به یک دعوای حقوقی در جامعه تئاتری و جدال با تماشاخانه‌داران خصوصی بدل شد که شاید با کاوش بیشتر این موضوع مقصر اولیه آن را در ایرانشهر بیابیم.

در بند آخر این جوابیه آمده است «به‌زودی گزارش منابع وعملکردمالی سال١٣٩٦خودرابه صورت دقیق و شفاف اعلام عمومی کند. امیدواریم که این اقدام باعث تنویرافکارعمومی شده ولااقل موجب شود دیگر سازمان‌ها و نهادهای فرهـنگی و هنری دولتی و عمومی خصوصاً مراکزی که از بودجه مصوب کشور استفاده می‌کنند به این اطلاع‌رسانی که حق مسلم مردم است ترغیب شوند وان شا الله خبرگزاری تسنیم هم جزو پیشگامان باشد. »