۲۲ اسفند روز بزرگداشت شهدا و هفته جاری بنام «شهید» نامگذاری شده است؛ عزیزانی که در طول سالیان قبل و حین انقلاب اسلامی با تکیه بر فرامین و آموزه های دینی و علائق وطنی جان خویش را بر کف نهاده و تقدیم انقلاب و مردم و اهداف دینی نمودند.

در طول این مدت نه چندان کوتاه، بسیاری از دستگاهها و نهادهای مسئول با ابزار مختلف تلاش نمودند با حفظ  نام این شهیدان سرافراز، پیام و هدف عالیه آنان را در وجهی صحیح و نه تحریف شده در اختیار آحاد مردم و نسل های مختلف این سرزمین قرار دهند که در این مسیر اگرچه محصولات فرهنگی بسیاری  با محوریت مفاهیم و ارزشهای مدنظر شهدا  پدید آمد، اما کمتر به روش زندگی و روحیات اخلاقی این ایثارگران و در خون خفتگان و برشی از زندگی شخصی آنان در حریم خانواده یا میادین جنگ پرداخته شد.

چه بسیار سرداران و فرماندهان شهیدی که با گفتار و رفتار و عقاید انقلابی و اسلامی خویش، هر یک در زمان خود الگوی موثری بر اطرافیان و نزدیکان خود بودند و بعد از شهادتشان وجوه دیگری از شخصیت عرفانی و اخلاقی آنان چنان آشکار گردید که زمینه تحول بسیاری از جوانان این مرز و بوم را فراهم نمود، اما این روزها به فراموشی سپرده شده اند و تنها نامشان را بر سر کوچه و خیابان و اتوبان های شهرها و روستاها میتوان مشاهده کرد.

سینما به عنوان مهمترین و تأثیرگذارترین ابزار رسانه ای برای معرفی شخصیت فردی این شهدای دلپاک و افتخارآفرین تا چه حد نقش داشته است؟ آیا کم کاری در این زمینه در دهه های گذشته و در مدیریت های قبلی سینمای کشور قابل کتمان است؟ آیا عدم گرایش اغلب فیلمسازان به معرفی این عزیزانی که تنها در برخی برنامه ها و مراسم سینمایی از آنها به نیکی و احترام یاد میشود و دیگر هیچ؛ را میتوان منکر شد؟ آیا زمان آن نرسیده که بپذیریم بنا به فرمایش رهبر مدبر انقلاب اسلامی، در حوزه دفاع مقدس و معرفی فرماندهان شهیدی که مرزهای این کشور را با چنگ و دندان برای رفاه ما حفظ کردند قصور جدی صورت گرفته است؟

پرواضح است که نیت نگارنده معرفی زندگی و شخصیت «شهید» بطور مشخص است و نه مفاهیم مستتر در واژه پر معنا و جایگاه پر فضیلت کلمه «شهید» که بی شک اینان در جای خود هریک قابل تأمل است و تولیداتی نیز توسط هنرمندان متعهد داشته ایم.

سینماپرس با توجه به دغدغه فوق، در روز بزرگداشت «شهید» کارنامه مدیران سینمایی و فیلمسازان کشور را بررسی می نماید تا سهم معرفی فرماندهان و سرداران شهید ایران اسلامی به نسل های بعد از دوران دفاع مقدس و پیروزی انقلاب اسلامی مشخص گردد؛ امید اینکه کمی به خود آییم و بدانیم که اگر با همین شیب کند حرکت کنیم تا چند سال دیگر نسل آتی نه شهیدی را می شناسد و نه دلیل شهادتش را، که چه بسا آنان را تنها سربازانی بپندارند که در مقطعی از تاریخ این سرزمین همچون دیگر سربازان حاضر در جنگ های دنیا در دوران نظام وظیفه،  تنها دغدغه خاک و وطن داشته اند ولاغیر!؟...حال قضاوت با شما، آیا با وجود کلام دلنشین امام و ضرورت احیای اسلام ناب محمدی و انقلاب شکوهمند و مردمی در این کشور، به راستی با این انفعال، در حق شهدا جفا نمی شود؟

«چ» شاید تنها فیلم فاخری باشد که در دولت دهم تاکنون در مورد زندگی یک شهید ساخته شده است. این فیلم که کارگردانی آن را ابراهیم حاتمی کیا فیلمساز صاحب نام سینمای جنگ و دفاع مقدس بر عهده داشته است داستان زندگی شهید مصطفی چمران را طی حضور ۴۸ ساعته اش در شهر پاوه به تصویر کشیده است. «چ» در مقایسه با فیلم های سینمای جنگ ایران اثری خارق العاده و کم نظیر محسوب می شود که دارای جلوه های ویژه و صحنه آرایی های کم نظیری است و ما تاکنون نمونه آن را در سینمای ایران نداشتیم.

داستان فیلم» چ» در اواخر مرداد سال ۵۸ روایت می شود، زمانی که مصطفی چمران ماموریت پیدا می‌کند به پاوه برود و درگیری داخلی به‌وجودآمده در آنجا را خاتمه دهد. سه رأس درگیری موردنظر را مردم پاوه، کردهای جدایی طلب، و رزمندگان پاسدار تشکیل می‌دهند. چمران با تکیه بر نگاه عرفانی و بینش صلح‌جویانه‌اش، هم باید در برابر جسارت و میل به عدالت‌طلبی اصغر وصالی به عنوان فرمانده پاسداران مستقر در پاوه مقاومت کند و هم دکتر عنایتی به عنوان رئیس کردهای شورشی را قانع کند که دست از درگیری بردارد. 

وصالی که جوانی پرشور است و روحیه‌ای انقلابی دارد صلح‌طلبی و میل چمران به جلوگیری از برخوردها و ملایمت او را به انفعال تعبیر می‌کند و مدام با او کشمکش دارد. تیمسار فلاحی فرمانده نیروی زمینی ارتش هم در این میان نماینده نگرش دیگری به جنگ است و سعی می‌کند اوضاع را طبق تشخیص خود مدیریت کند. چمران همه تلاش‌اش را می‌کند که گروه‌های فکری و عقیدتی مختلف را به وحدت و رفتار عاقلانه تشویق کند. اما برخلاف پیش‌بینی‌های او نه عنایتی که رفیق قدیمی او نیز هست پیشنهاد صلح را می‌پذیرد و نه وصالی و همسنگرانش حاضر می‌شوند دست از مقاومت بردارند. بدین ترتیب چمران که دردی عارفانه را در دل تحمل می‌کند، دو روز سخت و طاقت‌فرسا را پشت سر می‌گذارد، در حالی‌که نیروهای معارض در حال تسخیر شهر هستند. تا این که به فرمان مستقیم حضرت امام (ره) نیروهای رزمی کافی از مرکز به سرعت به محل اعزام می‌شوند و درگیری‌ها پایان می‌یابد.

فریبرز عرب نیا، بابک حمیدیان، مریلا زارعی، سعید راد، مهدی سلطانی، اسماعیل سلطانیان و... از جمله بازیگران فیلم سینمایی «چ» هستند.

«زیباتر از زندگی» نیز یکی دیگر از آثاری است که تاکنون در مورد زندگی شهدا در سینمای ایران آنهم ظرف سالهای استقرار مدیران قبلی سینمایی در سال ۱۳۹۰ ساخته شده است. فیلمی به کارگردانی انسیه شاه حسینی که شاید بتوان از وی به عنوان تنها فیلمساز دغدغه مند سینمای جنگ و دفاع مقدس نام برد. این فیلم بخشی از زندگی شهید سید حسین علم الهدی را به تصویر کشیده است.

داستان «زیباتر از زندگی» این گونه آغاز می شود که با آغاز جنگ تحمیلی، سید حسین علم الهدی فرمانده سپاه هویزه به همراه نیروهای مردمی به کمک مردم روستاها می‌شتابند. علی‌رغم مخالفت‌ها، نیروهای مخلص ارتش به کمک آنها می‌شتابند و در یک عملیات مشترک دوش به دوش هم بر دشمن حمله می‌کنند.

حامد کمیلی، محمود پاک نیت و مهوش صبرکن از جمله بازیگران آخرین اثر سینمایی انسیه شاه حسینی هستند.

«شور شیرین» به کارگردانی جواد اردکانی نیز فیلمی در مورد زندگی شهید کاوه است که افتخار تولیدش به دوران مدیریت سینمایی دوره نهم و دهم در سال ۸۸ باز میگردد. فیلمی که به خوبی توانسته تصویری حقیقی از قهرمان بودن این شهید بزرگوار را با استفاده از تکنیک های هنر هفتم به تصویر بکشد. داستان این فیلم در مورد ناآرامی های کردستان است و تلاش ها و زحمات های شبانه روزی شهید کاوه را برای آرام ساختن منطقه به خوبی به تصویر کشیده است.

حمید عمارلویی در این فیلم نقش شهید کاوه را ایفا کرده که از قضای روزگار شباهت بسیار عجیبی با شهید کاوه دارد. رضا رویگری، جواد عزتی و... نیز از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

جواد اردکانی یک سال قبل از ساخت فیلم «شور شیرین» فیلمی دیگر با عنوان «به کبوی یاس» را در مورد زندگی شهید عبدالحسین برونسی در سال ۸۷ ساخته بود که از این منظر می توان این فیلمساز دغدغه مند را رکورد دار ساخت آثاری در مورد زندگی شهدای جنگ دانست.

این فیلم برگرفته از کتاب «خاک های نرم کوشک» که در آن خاطراتی از شهید برونسی از زبان خانواده و نزدیکان وی بیان شده است ساخته شده و جالب آنکه جواد اردکانی به دلیل منویات مقام معظم رهبری که در دیداری با هنرمندان این کتاب را مناسب ساخت یک اثر سینمایی دانستند دست به تولید این فیلم زده است.

فیلم دارای چند داستان مربوط و منفک می باشد. رفت‌ و آمد دوربین بین جبهه و پشت جبهه، دیدن بسیجی‌ها در صحنه زندگی، نشان دادن تفاوت بسیجی‌ها و پس زمینه‌های متفاوت اجتماعی، خانوادگی، و فرهنگیشان از امتیازات فیلم است.

«به کبودی یاس» از حضور هیچ یک از بازیگران چهره بهره نبرده است.

فیلم سینمایی «شب واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی نیز در مورد زندگی شهید دریاقلی سورانی در سال ۱۳۸۷ است. شهید سورانی، یکی از شهدای موثر در ماجرای آزادسازی حصر آبادان بود، برای همین اسدی سراغ ساخت زندگینامه اش رفت.

حمید فرخ نژاد، لادن مستوفی، آتش تقی پور، حبیب دهقان نسب و باران کوثری از جمله بازیگران فیلم سینمایی «شب واقعه» هستند.

صادق صادق دقیقی دیگر فیلمساز دغدغه مند سینمای جنگ نیز فیلم سینمایی «بزرگمرد کوچک» را در مورد زندگی شهید بهنام محمدی ظرف همین سالهای نزدیک یعنی سال ۱۳۹۰ است که بخشی از زندگی تا شهادت این شهید را به تصویر کشیده است.

شبنم قلی خانی، پویا امینی و... از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

اما فیلم سینمایی «تیر باران» در دهه ۶۰ و در حوزه هنری به کارگردانی علی اصغر شادروان و با بازی مجید مجیدی دیگر اثری است که در مورد زندگی شهید سید علی اندرزگو ساخته شده است. این فیلم که محصول سال ۶۵ است وقایع سال ۴۳ که شهید اندرزگو به همراه چند تن دیگر روبروی مجلس منتظر می شوند تا منصور (نخست وزیر وقت) را ترور کنند به تصویر می کشد. مجید مجیدی، جعفر دهقان، رضا چراغی و... از جمله بازیگران این اثر سینمایی هستند. شادروان همچنین فیلمی را با همکار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به نام «یوسف هور» و با محوریت زندگی سردار شهید علی هاشمی ساخت که متأسفانه مورد استقبال جشنواره ها قرار نگرفت.

همچنین مدت های مدیدی است که قرار است فیلم زندگی شهید شوشتری در دولت تدبیر و امید به تهیه کنندگی ابراهیم اصغری و کارگردانی احمد کاوری ساخته شود که برخی مشکلات مالی تاکنون روند تولید این فیلم را کند کرده است.هر چند که این فیلم نیز با محوریت نقش این شهید در وحدت میان مردم شیعه و سنی استان سیستان و بلوچستان است.