«جواد افشار» کارگردان سینما و تلویزیون هزمان با فرارسیدن چهل و پنجمین سالروز هفته دفاع مقدس در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس، با بیان رویکردی متفاوت نسبت به سینمای مولف دفاع مقدس، اظهار داشت: در خصوص سینمای دفاع مقدس من شخصاً با واژه «دفاع» مشکل دارم. نمی‌پذیرم که برخی از دوستان به «مقاومت» تعابیری اطلاق می‌کنند و می‌گویند مقاومت در برابر فلان؛ حالا «دفاع» تا یک جایی جوابگوست. از یک مرحله به بعد، وقتی با دشمنی غدار، بی‌رحم و فاقد هر گونه تناسب مواجه می‌شوی، دیگر نباید از آن با عنوان «دفاع» حرف زد؛ باید با تمام قوا به آن هجوم برد.
وی افزود: در متون دینی ما هم آمده که اگر دشمنت در هر کجای زمین به شما ظلم می‌کند، به سمت او هجوم ببر. این یعنی چه؟ پس اینجا دیگر واژه «دفاع» بی‌معنی است. ما سال‌هاست با همان واژه «دفاع» منتظر می‌مانیم که دیگران بیایند و به ما حمله کنند و بعد ما بلند شویم و دفاع کنیم. راستش این چالش را سال‌ها دارم هر وقت دوستان درباره «مقاومت» صحبت می‌کردند، از آنها می‌پرسیدم چرا از واژه «مقاومت» استفاده می‌کنید؟ مقاومت برای وقتی است که در نقطه‌ضعف قرار داشته باشی. اما ما در بسیاری موارد دست‌بالا را داریم چه از نظر استراتژیک، چه مبنایی و اعتقادی و پشتوانه‌های الهی و از همه مهم‌تر منابع طبیعی خدادادی و مواضع سوق‌الجیشی که در کشور نهفته است. چرا نتوانیم قدرت‌مان را اعمال کنیم؟
وی تاکید کرد: البته قرار نیست ظلم یا کشورگشایی کنیم؛ اما در مقابل توطئه‌ها و تهدیدهای دشمن نباید صرفاً دفاع کرد؛ باید حمله کرد، باید سرش را زد. واژه «دفاع مقدس» ممکن است در شرایطی مانند سال‌های ۵۹ - ۶۰ که ما مظلومانه غافلگیر شدیم مقدس باشد. اما از سال‌های بعدِ از آن که از وضعیت صرفِ «دفاع» خارج شدیم، ما مداوم عملیات کردیم و در خاک عراق پیشروی هایی هم داشتیم؛ یعنی دیگر صرفاً در موضع «دفاع» نبودیم.
کارگردان مجموعه های تلویزیونی «کیمیا» و «گاندو» با انتقاد از مدیران فرهنگی به دلیل عدم نگاه آینده نگرایانه نسبت به تحولات منطقه ای و بازتاب آن از طریق هنرهای نمایشی تصریح نمود: متأسفانه ما همیشه در این حوزه در موضع ضعف بوده‌ایم و همچنان هستیم. و شاید بخش اعظم این ضعف ناشی از نگاه، برنامه‌ریزی و سیاست‌های کلانی است که در سینمای ما اعمال می‌شود. شما فکر کنید، مثلاً فیلمی مانند تاپ گان۳ که درباره هواپیمای نظامی آمریکایی ساخته شد؛ آنها آمدند و به اصطلاح در خاورمیانه یا شرق، نقطه‌ای هسته‌ای را در یک کشور نامعلوم (احتمالاً کره) زدند و برگشتند. این فیلم، حمله به ما را شبیه‌سازی کرده و پیشاپیش افکار عمومی را برای رویدادهایی که انتظار دارند یا طراحی کرده‌اند، آماده می‌کند. این تنها یک بخش ماجراست.
وی تاکید کرد: بخش دیگر، تاریخ‌سازی است؛ یعنی آنها با جعل، تحریف و دروغ، پیروزی‌های کذایی برای خود رقم می‌زنند و تاریخ می‌سازند، در حالی که نسل‌های جدید نه با گذشته آشنایی دارند و نه تاریخ واقعی را مطالعه می‌کنند و به راحتی تحت تأثیر آن وقایع فیلم قرار می‌گیرند. متأسفانه ما در این حوزه هیچ قدمی برنداشتیم. ما فیلم‌های تخیلی یا حتی فیلم‌هایی درباره یک سال آینده نساختیم؛ فیلم‌سازان ما از خود من گرفته تا دیگران و مدیریت فرهنگی کشور این توان را ایجاد نکرده‌اند که بتوانیم آینده‌نگری داشته باشیم و فیلم‌هایمان را در زمان آینده بسازیم. در مقابل، سینمای غرب و هالیوود سال‌هاست درباره قرن‌های آینده، حتی در فضا و فیلم‌های آنچنانی می‌سازند. متأسفانه این همه نشان‌دهنده ضعف ساختاری ما است،
افشار در پاسخ به این پرسش که چرا در سال های اخیر وجه دفاع مقدسی ژانر جنگی سینمای ایران صرفا به یک اثر جنگی اکشن تبدیل شده است، بیان کرد: من شخصاً با تمرکز صرف بر موضوعات انسانی و اخلاقیات آدم‌ها در فیلم‌های جنگی موافق نیستم. بطور مثال اگر فیلمی درباره حاج قاسم ساخته شود، به نظر من برای مخاطب مهم نیست که فرمانده چه نوع اخلاقی داشته باشد وقتی که قرار است شکست بخورد؛ برای من ابتدا پیروزی اهمیت دارد و سپس اخلاقیات و منش‌های شخصی.
وی افزود: این‌ها ارزشمندند، اما اگر تنها این‌ها مبنا قرار بگیرند، مانند این است که سرنوشت یک کشور و تعداد زیادی سرباز به دست فرمانده‌ای سپرده شود که مسائل استراتژیک، نظامی و تاکتیک‌های جنگی برایش کم‌اهمیت است و اخلاق و معنویت اصل قرار گیرد. علی‌القاعده، همان حاج قاسم که اخلاقیات داشت، به تبع آن درایت جنگی هم داشت، اما ما هم‌اکنون تمرکزمان بر نمایش روحیات اخلاقی و معنوی است و تاکتیک‌ها و فنون نظامی کمتر دیده می‌شوند.
کارگردان فیلم سینمایی «صیاد» با بیان این مطلب که به نظر من، قهرمان باید ابتدا در لایه اول یک قهرمان نظامی و دارای یک هدف ظاهری مشخص باشد؛ اظهار داشت: این هدف می‌تواند راهبرد استراتژیک، تاکتیک‌های نظامی یا دستیابی به اهداف حتی غیرممکن باشد. اگر او در این حوزه‌ها شکست بخورد، هرچند اخلاق‌مدار باشد، جذابیت اثر کاهش می‌یابد.
او ادامه داد: ما یک نگاه اعتقادی و عاشورایی داریم که می‌گوید پیروزی ما در خون ماست؛ اما امروز، مخاطب معاصر این دیدگاه را به راحتی درک نمی‌کند. بنابراین اخلاقیات و معنویات باید در لایه دوم قرار بگیرند و پنهان باشند. اصل موضوع، بنظرم نمایش قدرت و توانمندی یک قهرمان است. همان‌طور که گفته شد، ابتدا باید قدرت او را به نمایش بگذاریم و توانایی‌هایمان را نشان دهیم؛ اخلاقیات و معنویات هم مهم است اما باید در لایه های پنهان مکمل شخصیت قهرمان به تصویر کشیده شوند. با این راهبرد ما سعی کردیم این نگاه را در فیلم «صیاد» به تصویر بکشم.
«جواد افشار» در پایان این گفت و گو خاطرنشان ساخت: در فیلم سینمایی «صیاد» ابتدا نظامی‌گری، نظم و انضباط شخصی و گروهی، تاکتیک‌های نظامی و نگاه استراتژیک صیاد نمایش داده شد و سپس در لابلای فیلم، به اخلاقیات و معنویات شخصیت پرداخته شد. از نظر من این روش قابل قبول و جذابتر است، چرا که هیچ‌وقت تاکتیک‌های نظامی شخصیت نادیده گرفته نشد و اولویت، به نمایش در آمدن قدرت و توانمندی‌های قهرمان بود.
ارسال نظر