یکشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۶ - ۱۱:۳۲

وقتی از اسکار خارجی زبان حرف می زنیم ،از چه حرف می زنیم؟!

جایزه اسکار

سینماپرس: وجه سیاسی اسکار خود را در این بخش بیشتر هویدا می‎کند. از اعطای نامزدی و جایزه به فیلمسازان روس در اوج جنگ سرد میان آمریکا و شوروی تا دهن کجی آکادمی به سیاست‎های ترامپ که نصیب «فروشنده»‎ی اصغر فرهادی شد. که صد البته تمام این‎ها قرار است نشانی بر غیر سیاسی بودن و استقلال آکادمی اسکار باشند اما پیامی که این رفتارها مخابره می‎کنند، کاملا متفاوت است. در واقع هر سالی که آکادمی سعی دارد نشان‎ دهد سیاست از سینما جداست، سیاسی‎ترین انتخاب‎ها را داشته است.

 آکادمی علوم و هنرهای سینما (AMPAS)، اعطای جایزه‎ی اسکار خارجی زبان را از دوره بیستم مراسم اسکار (سال 1947 میلادی) آغاز کرد. البته این یک برنامه‎ی غیررسمی بود که در سال 1956 شکل رسمی به خود گرفت. در این سال «جاده» اثر فدریکو فلینی اولین چایزه‎ی رسمی اسکار غیر انگلیسی زبان را بدست آورد. این جایزه به فیلمی اعطا می‎شود که بخش عمده ی دیالوگ‎های آن، زبانی غیر از انگلیسی باشد. 

هر کشور می‎تواند یک فیلم را به عنوان نماینده‎ی خود در اسکار معرفی کند. فیلم نیازی نیست در سینماهای آمریکا اکران شده باشد اما باید در طی مدت مشخصی که آکادمی اعلام می‎کند، دست کم هفت روز در سینماهای تجاری کشوری که آن را معرفی می‎کند به نمایش درآمده باشد و پیش از اکران در سینما از بسترهای رسانه‎ای دیگر نظیر اینترنت و تلویزیون پخش نشده باشد. برخلاف جایزه‎ی بخش اصلی که به تهیه‎کننده فیلم اعطا می‎شود، جوایز این بخش به نام کشور معرفی‎کننده‎ی فیلم است. البته از سال 2015 نام کارگردان نیز در کنار نام کشور سازنده روی مجسمه حک می‎شود.

ایتالیا و فرانسه بیشترین میزان نامزدی کسب این جایزه را داشته‎اند؛ آثار فیلمسازانی چون: فدریکو فلینی، ویتوریو دسیکا، فرانسوا تروفو، رنه کلمان و... . همچنین لوئیس بونوئل، آکیرا کوروساوا، اینگمار برگمان و کوستا گاوراس از جمله کارگردانانی بودند که شهرت جهانی آن‎ها و جوایز اسکارشان تاثیر متقابلی روی هم داشته است.

وجه سیاسی اسکار خود را در این بخش بیشتر هویدا می‎کند. از اعطای نامزدی و جایزه به فیلمسازان روس در اوج جنگ سرد میان آمریکا و شوروی تا دهن کجی آکادمی به سیاست‎های ترامپ که نصیب «فروشنده»‎ی اصغر فرهادی شد. که صد البته تمام این‎ها قرار است نشانی بر غیر سیاسی بودن و استقلال آکادمی اسکار باشند اما پیامی که این رفتارها مخابره می‎کنند، کاملا متفاوت است. در واقع هر سالی که آکادمی سعی دارد نشان‎ دهد سیاست از سینما جداست، سیاسی‎ترین انتخاب‎ها را داشته است.

اسکار اولین بار به طور غیررسمی در سال 1951 به یک فیلم از آسیا رسید. «راشومون» آکیرو کوروساوا از ژاپن منتخب آن سال بود. از آسیا نمایندگان ایران، تایوان، چین، ژاپن، فلسطین، قزاقستان، ویتنام، هند و هنگ‎کنگ تا به حال توانسته‎اند به جمع پنج نامزد نهایی اسکار راه یابند. در این بین بیشترین میزان دریافت جایزه متعلق به ژاپنی‎هاست. 

وجه سیاسی اسکار از اعطای نامزدی و جایزه به فیلمسازان روس در اوج جنگ سرد تا دهن کجی آکادمی به سیاستهای ترامپ که نصیب «فروشنده»ی اصغر فرهادی شد

میهمانان ایرانی آکادمی

 اولین بار در سال 1977 دایره‎ی مینا به کارگردانی داریوش مهرجویی از ایران به آکادمی اسکار معرفی شد. پس از آن وقفه‎ای چند ساله افتاد و فیلمی به آکادمی معرفی نشد تا این که از سال 1994، و با معرفی فیلم «زیر درختان زیتون» عباس کیارستمی، هر سال یک فیلم از ایران به آکادمی اسکار معرفی می‏شود. در میان آن‎ها «بچه‎های آسمان» مجید مجیدی بود که تا مرز دریافت اسکار پیش رفت اما در انتها کمدی «زندگی زیباست» روبرتو بنینی بود که با روایت داستان یک یهودی ایتالیایی زیر چکمه‎های نازی، جایزه‌ی هفتاد و دومین دوره (1999 میلادی) را به خود اختصاص داد. پس از آن اصغر فرهادی دو بار در سال‎های 2012 و 2017 برای فیلم‎های «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» برنده‎ی اسکار شد.

وظیفه‎ی انتخاب نماینده‎ی ایران در اسکار به دوش کمیته انتخاب فیلمی است. که زیر نظر معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی تشکیل می‌شود و تا 2 اکتبر (10 مهر) برای معرفی فیلم زمان دارد. البته این کمیته با میزبانی فارابی و تعامل با خانه سینما و سازمان سینمایی سازماندهی می‎شود. در تشکیل کمیته باید از افرادی استفاده شود که در تولید و بهره‌برداری از فیلم‎های اکران شده طی یک سال گذشته ذی‌نفع به حساب نیایند.

برای انتخاب نماینده ایران در اسکار امسال تاکنون این کمیته تشکیل نشده که عده‎ای علت این مسئله را احتمال جابجایی در مدیریت فارابی می‎دانند و برخی هم از اختلاف میان حیدریان و تابش سخن می‎گویند. در هر حال کمتر از چند روز به مهلت نهایی معرفی فیلم به آکادمی، هنوز مشخص نیست چه رویه‎ای را در قبال اسکار اتخاذ خواهد شد.

عده ای معرفی نشدن فیلمی برای اسکار تا کنون را احتمال جابجایی در مدیریت فارابی میدانند و برخی هم از اختلاف میان حیدریان و تابش سخن میگویند

چه باید کرد؟

معرفی یک فیلم به اسکار فرصتی است که هر کشور دارد تا تولیدات فرهنگی خود در عرصه سینما را به شهرت جهانی برساند. بخصوص حضور در لیست نامزدهای نهایی، نگاه‎های هنردوستان سراسر دنیا را جلب می‎کند. به این فکر کنید سینمای کشوری مثل فلسطین که از لحاظ سیاسی به ما گره خورده است را چطور می‎شناسیم؟ آیا جز دو فیلم از هانی ابواسعد که در اسکار برجسته شدند نمونه‎ی شاخص دیگری سراغ داریم؟

در مواجهه با مسئله‏ی انتخاب نماینده‎ی سینمای ایران در اسکار، دیدگاه‎های مختلفی وجود دارد. گروهی از صاحب‎نظران معتقدند که در شرایط نزدیک به هم فیلمی باید به آکادمی معرفی شود که پخش‎کننده‎ی معتبری داشته باشد و بتواند به خوبی لابی کند. در واقع این گروه به طور ضمنی معتقدند حواشی حول فیلم می‎تواند تاثیر به سزایی بر رای اعضای آکادمی بگذارد. همچنین جضور در جشنواره‎های بین‎المللی علی الخصوص فستیوال برلین و ونیز هم می‎تواند امتیاز مثبتی برای فیلم باشد.

عده‎ای دیگر معتقدند که باید فیلمی به اسکار معرفی شود که از لحاظ محتوا و ساختار مورد پسند این جشنواره آمریکایی و منطبق با معیارهای آن باشد. فیلم های مورد اشاره این گروه غالبا فیلم‎هایی با مضمون اجتماعی هستند که درگیری‎های دراماتیک میان انسان‎های مختلف را به تصویر کشیده‎اند و سازندگان این آثار معتقدند موقعیت‎هایی را به تصویر می‎کشند که جغرافیا و مرز نمی‎شناسد. اما برخی منتقدان آن را ژانر فلاکت می‎نامند و معتقدند این فیلم‎ها تصویری ناقص از جامعه ایران را به جهان ارائه می‎دهند. فارغ از این مسئله جای تامل دارد در شرایطی که ایران در غرب در بایکوت رسانه ای قرار دارد و هجمه‎ی عظیم رسانه‎های غربی علیه ایران تمامی ندارد، معرفی این ‎گونه فیلم‎ها چه آورده‎ای برای ایران خواهد داشت.

از دگر سو کسانی هم هستند که زیر میز می‌زنند و معتقدند ما اصلا نباید فیلمی به اسکار معرفی کنیم. آن‎ها می گویند بخصوص پس از جایزه‎ فیلم ضدایرانی آرگو و نقش آفرینی میشل اوباما در اهدای آن، ردپای دشمنی آمریکا با ایران در سیاست‎های فرهنگی و در عرصه هنر بیش از پیش هویدا شده‎اند. 

برخی اما معتقدند باید از فرصتی که اسکار برای دیده‎ شدن سینمای ایران فراهم می‎کند حداکثر استفاده را کرد و پیام‎ها و ارزش‎های ایرانی را به جهان معرفی کنیم.این سخنان را تقریبا اکثر صاحب‎نظران به زبان می‎آورند اما در عمل به ندرت چنین امکانی پدید می‎آید. چون اولا بضاعت سینمای ایران در این حوزه اندک است و همان بضاعت اندک نیز گاها کیفیت قابل قبولی ندارد. ثانیا بسیاری با وجود صحه گذاشتن بر اصل بازنمایی فرهنگی، معتقدند باید فیلمی فرستاد که شانس بیشتری را در کسب جایزه داشته باشد.

برخی از صاحب نظران معتقدند فیلمی باید به اسکار معرفی شود که بتواند به خوبی لابی کند و از لحاظ محتوا و ساختار نیز مورد پسند این جشنواره امریکایی و منطبق با معیار آن باشد

مسافر امسال کیست ؟

 امسال اما دست کمیته‎ی احتمالی انتخاب چندان پر نیست و دلیل آن حضور اندک فیلم‎های ایرانی در جشنواره‎های بین‎المللی در کنار کیفیت متوسط و ضعیف بسیاری از آن‏ها است. در میان فیلم‎هایی که واجد شرایط اولیه برای معرفی به اسکار هستند، از آن سوی ابرها، یتیم خانه ی ایران، بیست و یک روز بعد، بدون تاریخ بدون امضا و ماجرای نیمروز می‎توان نام برد. البته در برخی محافل از فیلم لرد نیز به سبب نمایش آن در جشنواره کن نام برده می‎شود، اما به سبب نداشتن پروانه نمایش در داخل کشور بعید به نظر می‎رسد فرصت اکران و انتخاب به این فیم برسد.

آن سوی ابرها فیلم تازه‎ مجید مجیدی تماما در هند فیلمبرداری شده و حتی ممکن است به عنوان نماینده‎ی سینمای هند به اسکار برود. با توجه به عدم اکران آن در ایران و هندی بودن اکثر عوامل بعید است آخرین ساخته‎ی مجیدی نماینده‎ی امسال ایران در اسکار باشد. اما بیست و یک روز بعد شاید شبیه ترین فیلم به آثار مجیدی‎در سال گذشته بود و با توجه به انتخاب فیلم‎های مجیدی در سال‎های قبل، دارای شانس خوبی برای معرفی به اسکار است. بچه‎های آسمان، رنگ خدا، باران و آواز گنجشک‎ها معصومیتی شرقی و سادگی و ظرافتی داشتند که اتفاقا برای آکادمی هم قابل توجه بوده و فیلم اول خردمندان به گفته‎ی منتقدان وام‎دار آن‏هاست.

یتیم خانه ی ایران هرچند در اکران و تبلیغات مورد بی مهری قرار گرفت اما مدتی پس از اکران مورد توجه نخبگان قرار گرفت. فیلمی که با توجه به ژانر تاریخی و ساخت پرهزینه و نگاه ملی خود می تواند نماینده مناسبی برای ایران و بیان رنج های تاریخی این کشور و دشمنی های درازمدت انگلیسی ها باشد.

بدون تاریخ بدون امضا شاید جدی‎ترین فیلم جریان خود در سال اخیر بوده است. می‎توان گفت عمده فیلم‎هایی که تاکنون از ایران به اسکار معرفی شده‏اند، پس زمینه‎ای را داشتند که فیلم جلیلوند هم دارای آن است. عده‎ای معتقدند او مانند خیلی‎های دیگر کپی خاص خود را از سینمای اصغر فرهادی ارائه می‎دهد و با توجه به موفقیت‎های فرهادی در اسکارهای پیشین شانس قابل توجهی برای بدون تاریخ بدون امضا وجود دارد. این فیلم در جشنواره فجر نیز مورد توجه قرار گرفت اما حضور بین‏المللی قابل توجهی نداشته و تنها در ونیز به نمایش در آمده است؛ اما جایزه بخش فرعی این جشنواره را برده است.

رگ خواب نیز درام عاشقانه‎ای است که سینمای اجتماعی متفاوتی ارائه می‎دهد و در آن خبری از جبر اجتماعی و سیاهی های مشمئز کننده نیست بلکه روایتی اخلاقی از فروپاشی و دوباره برخاستن یک فرد در نسبت با اجتماع خود است. این فیلم مورد توجه منتقدان قرار گرفت اما در فجر توفیقی نداشت. با وجود ویژگی‎های شاخصی که در فیلم وجود دارد انتخاب و معرفی آن به اسکار می تواند نسخه متفاوتی از سینمای اجتماعی ایران را به جهان ارائه دهد که لزوما با سیاهی و ناامید پیوند نخورده است.

ماجرای نیمروز از جمله فیلم‎هایی است که شانس بالایی را دارد. ماجرای نیمروز توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از سی و پنجمین جشنواره فجر در سال 95 به دست آورد. همچنین در جشن حافظ و جشن انجمن منتقدان نیز مورد توجه قرار گرفت. شیوه‎ی روایت خاص فیلم و کارگردانی خوب آن اثری قابل دفاع را پدید آورده است. از سوی دیگر داستان فیلم می‏تواند نمایش‎های بین‎المللی اخیر سازمان منافقین را به چالش بکشد و فضای رسانه‎ای را تحت تاثیر قرار دهد.

البته با توجه به اتفاقی که برای فیلم محمد رسول‎الله افتاد، ماجرای نیمروز راه سختی را در پیش دارد. از نامه‎ای که به امضای عده‎ای ناشناس علیه فیلم محمد رسول الله به آکادمی ارسال شد می‎توان دریافت که جریانی در سینما وجود دارد که نظر متفاوت با خود را بر نمی‎تابد و برای حذف رقیب حاضر است فرصت های جهانی را از میهن خود سلب کند!

یتیم خانه ی ایران هرچند در اکران و تبلیغات مورد بی مهری قرار گرفت اما مدتی پس از اکران مورد توجه نخبگان قرار گرفت. فیلمی که با توجه به ژانر تاریخی و ساخت پرهزینه و نگاه ملی خود می تواند نماینده مناسبی برای ایران و بیان رنج های تاریخی این کشور و دشمنی های درازمدت انگلیسی ها باشد.

* نقد سینما

ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.