شنبه ۱۷ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۸:۳۵

یادداشتی بمناسبت ۱۷ مرداد روز «خبرنگار»

اصل فراموش شده‌ای بنام «تعهد ژورنالیستی»/ رسانه‌های سینمایی تا چه حد در انجام رسالت خود جدی هستند؟

روزنامه  و خبرگزاری ها

سینماپرس: م.شاه حسینی/ باید پذیرفت امروزه بسیاری از خبرنگاران سینمایی در سراسر دنیا بیشتر از آنکه به دنبال مصالح فرهنگی جامعه و اثرگذاری آثار سینمایی بر روی فرهنگ و زندگی مردم و یا تهدید امنیت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه در دراز مدت باشند، شیفته پرده نقره ­ای و ستارگانش هستند!؟

یکی از مفاهیمی که عمری به قدمت زندگی انسان بر روی زمین دارد، خبردهی و اطلاع رسانی است. انسانِ محصور در تنگناهای مکانی، ناچار بوده و هست تا از وقایعی که در مکان ها و زمان های دیگر روی داده و یا در حال وقوع است مطلع شود و در این میان شاید بتوان پیامبران را اولین خبرنگاران رسمی جهان هستی قلمداد نمود که به واسطه ی دریافت وحیانی از غیب و ماورائی که عموم آدمیان امکان دسترسی به آن را نداشت خبر داده و شیوه ی بِه زیستن را به اطلاع انسان رسانده اند.

البته در ادامه با توسعه زندگی اجتماعی، ساخت شهرها و روستاها و ایجاد راه ها، مقوله اطلاع رسانی نیز ابعاد بیشتری پیدا کرد، حال دیگر انسان علاوه بر آنکه دنبال آگاهی از وقایع و رویدادهای محیط زندگی خود بود، به اخبار رسیده از سرزمین های مجاور نیز اهمیت می داد و از آنها برای تنظیم مناسبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بهره می برد و از این جهت شاید بتوان نقش پیام آوران و خبررسانان در جهت دهی به افکار عمومی را موضوعی انکارناپذیر محسوب نمود.

از منظر اخلاق حرفه ای، خبرنگار و در نگاه کلان تر روزنامه نگار فردی است که برای آگاهی بخشی به جامعه تلاش می کند. درباره نقش، وظایف و مسئولیت های یک خبرنگار بسیار سخن گفته شده است. خبرنگار فردی است که جامعه را نسبت به رویدادها و تاثیرشان بر زندگی مردم، آگاه می کند. او باید فردی امین، صادق، بی طرف و مسلط باشد. در ادوار مختلف تاریخ، بسیاری از خبررسانان و خبرنگاران این مسئولیت را صرفاً با هدف خدمت به مصالح جامعه پذیرفته اند. اما حساسیت امر اطلاع رسانی همواره صاحبان قدرت و ثروت را بر آن داشته است که از انتشار اخبار اهداف و منافع مدنظر خود را دنبال کنند و به این ترتیب برای کنترل شاهرگ های اطلاع رسانی جوامع دست به کار شوند.

روز خبرنگار و سوالی تکراری از خبرنگار مسلمان ایرانی!

نمونه عملی و کلان این موضوع را می توان در ساختار رسانه ای امروز جهان مشاهده کرد. امروز رسانه ها از اخبار استفاده ای فراتر از جهت‌دهی به افکار عمومی دارند، آنها اخبار را در جهت ایجاد و ترویج فرهنگ و سبک زندگی و تمدنی مبتنی بر آن به کار می برند. در گذشته و در اجتماعات کوچک انسانی، افراد با شنیدن اخبار وقایع جاری محیط پیرامونی همچون روستا و اتفاقات رخ داده برای دیگران دچار تغییر بنیادین در مبانی عقیدتی و یا سبک زندگی خود نمی شدند. اما امروز رسانه های خبری از جمله ارکان اصلی بسط مؤلفه های سبک زندگی امریکایی هستند.

روز خبرنگار و سوالی تکراری از خبرنگار مسلمان ایرانی!

از طرف دیگر سیطره رسانه ها بدون ارتباط گیری با مراکز قدرت و ثروت امکان پذیر نیست، هیچ رسانه ای در قرن اخیر نتوانسته است بدون همراهی با نظام سلطه به اثرگذاری در ابعاد جهانی دست پیدا کند. رسانه های غربی و شرقی از یکسو باید به منافع و مصالح نظام سلطه در بعد بین المللی و سیاست ها و قوانین دولت ها در بعد داخلی متعهد بوده و در چهارچوب قواعد دستگاه رسانه ای آنها حرکت کنند و از سوی دیگر برای حفظ بقا در سطح کلان ملی و بین المللی نیاز دارند ارتباط تنگاتنگی با کارتل ها و تراست های اقتصادی داشته باشند. در این میان رسانه های خبری از جمله اثرگذارترین رسانه ها محسوب می شوند که به طور مستقیم با عامه مردم در تماس هستند.

از این حیث خبرنگاری دامنه ای گسترده تر از گزارش رویدادها و اتفاقات پیدا می کند و خبرنگار صرفاً یک روایت کننده نیست، بلکه او جزئی از یک سیستم رسانه ای است که برای انتقال پیام به مخاطبان از اصول و قواعد مخصوص پیروی کرده و این قواعد را بر جزء جزء تولیداتش پیاده می کند.

بر این اساس اگرچه وجه رسانه ای کار خبرنگاری از حیث انتقال پیام در گذشته هم موضوعیت داشته است، اما در عصر حاضر که رسانه ها اعم از رسانه های مکتوب، مجازی، صوتی و تصویری بیش از هر زمان دیگر در سوق دهی توده های مردم و جهت دهی به افکار و فضای روانی جوامع نقش دارند، این موضوع اهمیت مضاعفی پیدا کرده و در این راستا، شان و وظیفه ی رسانه های متمرکز بر حوزه ی فرهنگ بی نهایت ظریف و ویژه می باشد. حال آنکه امروزه این حوزه به صحنه ی اصلی رزم و درگیری مستضعفان و مستکبران عالم مبدل گردیده و در این میان ایران اسلامی در خط مقدم این درگیری و زور آزمایی واقع می باشد.

به عبارتی دیگر همه این را امروز فهمیده و دانسته‌اند که مواجهه‌ی استکبار با نظام جمهوری اسلامی، دیگر از نوع مواجهه‌ی دهه‌ی اول انقلاب نیست؛ در آن مواجهه، زورآزمائی کردند؛ شکست خوردند. مواجهه‌ی سخت بود؛ ایجاد جنگ بود، کودتا بود. در اول انقلاب کودتا راه انداختند، شکست خوردند؛ شورش‌های قومی راه انداختند، سرکوب شدند و شکست خوردند؛ جنگ تحمیلی را به راه انداختند که هشت سال به طول انجامید، شکست خوردند؛ پس دنبال این راه‌ها نخواهند رفت، یعنی احتمالش ضعیف است. البته باید همیشه هشیاری نسبت به همه‌ی جوانب باشد. اما این، اولویت استکبار در مواجهه‌ی با نظام اسلامی نیست. اولویت، آن چیزی است که امروز به آن می گویند جنگ نرم؛ یعنی جنگ به وسیله‌ی ابزارهای فرهنگی، به وسیله‌ی نفوذ، به وسیله‌ی دروغ، به وسیله‌ی شایعه‌پراکنی؛ با ابزارهای پیشرفته‌ای که امروز وجود دارد، ابزارهای ارتباطی ای که ده سال قبل و پانزده سال قبل و سی سال قبل نبود، امروز گسترش پیدا کرده و در این بستر است که جنگ نرم موضوعیت پیدا نموده و ایجاد تردید در دل ها و ذهن های مردم به استراتژی بی بدیل تقابلی دشمن مبدل گردیده است و در این میان سوال اصلی آن است که به راستی در این عرصه آیا خبرنگار مسلمان ایرانی جایگاه و شان خویش را می شناسد و در مسیر حق  طی طریق می نماید؟

روز خبرنگار و سوالی تکراری از خبرنگار مسلمان ایرانی!

خبرنگاران به عنوان بازوان قدرتمند رسانه­ های یک کشور مسئول حفظ آرامش روانی جامعه، ارتقای سطح بصیرت، آگاهی، اندیشه، خلقیات و معرفت تک تک افراد جامعه­ هستند. مردم با حسن ظن، قلب و مغز خود و خویشاوندانشان را در اختیار رسانه­ ها، محصولات فرهنگی و هنری و نظام آموزش رسمی می­گذارند و در مقابل این حسن ظن، حق برخورداری از سلامت روان، قلبی آرام و مطمئن، امنیت اخلاقی، آرامش خانوادگی، امید به زندگی، نشاط و سرزندگی و به عبارت بهتر حیات طیبه ­ای مبتنی بر ارزش­های الهی دارند. بر این اساس یکی از تکالیف قطعی ساختارهای فرهنگی، هنری و رسانه ­ای در هر جامعه اسلامی، صیانت از قلب و مغز مردم سرزمین در برابر انواع تهدیدات سمعی و بصری و القائات غیرمستقیم است، اما آیا در مقوله ای تخصصی تر، خبرنگاران سینمایی جمهوری اسلامی تا چه حد این رسالت را جدی گرفته و در صیانت از قبل و مغز مردم ایران کوشیده اند؟

به نظر می رسد سوای از برخی خبرگزاری ها و سایت های رسمی کشور که سرویس فرهنگی و سینمایی آنها به تبع سیاستهای سیاسی و کلان رسانه متبوعه شان مبادرت به انتشار اخباری مناسب تر اقدام مینمایند؛ اما امروزه شأن خبرنگاری در حوزه فرهنگ و هنر، بیشتر به انتشار اخبار زرد پیرامون زندگی برخی هنرپیشه ها و یا پرستش برخی فعالان حوزه سینما با طیف های مختلف فکری و حتی غیر هنری تقلیل پیدا کرده است.

باید پذیرفت بسیاری از خبرنگاران سینمایی در سراسر دنیا بیشتر از آنکه به دنبال مصالح فرهنگی جامعه و اثرگذاری آثار سینمایی بر روی فرهنگ و زندگی مردم و یا تهدید امنیت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه در دراز مدت باشند، شیفته ی پرده نقره ­ای و ستارگانش هستند. به ندرت می­‌توان به سایتی سینمایی برخورد کرد که تعهد ژورنالیستی را با انعکاس متعهدانه اخبار هنری و سینمائی و لحاظ کردن اثرات تولیدات هنری بر مصالح و منافع جامعه را بدون وادادگی به منافع باندی و جناحی به نمایش گذاشته باشد؛ به این ترتیب در این میان صحبت از خبرنگار سینمایی مسلمان و ژورنالیسم اسلامی صحبت از آرزوئی دست نیافتنی است.

با ادای احترام به تمامی فعالان رسانه ای که متعهدانه و واقف به چارچوب های صحیح یک رسانه مطلوب، لحظه ای از رسالت خویش دریغ نمی نمایند؛ با شرایط توصیف شده دیگر چطور می­توان در جایی که برخی خبرنگاران سینمایی به سهولت چشم خود را بر فجایع فرهنگی و مسببان آن بسته و رسالت خبر رسانی خود را نادیده می گیرند، از اتلاف وقت جامعه با انعکاس اخبار هنرپیشگانی چون سلبریتی ها و فلان هنرپیشه بلوند چشم آبی سخن گفت؟ دیگر چطور می­توان در جایی که خبرنگار سینمایی با نادیده گرفتن مسئولیت دیده بانی فرهنگی و هنری خود، بر روی اثرگذار ی­های سینمای روشنفکری چشم می­بندد، از مفاهیمی چون تقوای رسانه­ ای و یا دروازه بانی خبر مبتنی بر مصالح جامعه صحبت کرد؟

۱۷ مرداد مصادف است با روز خبرنگار و شهادت یک خبرنگار ایرانی مسلمان. شأن حرفه خبرنگاری در پاسداشت حقیقت و صیانت از حقوق افراد جامعه چنان است که حتی نثار جان در مسیر روشنگری و آگاهی بخشی به آحاد جامعه نیز رواست اما به نظر می رسد متأسفانه در حوزه فرهنگی و هنری جمهوری اسلامی به ویژه در بخش سینما، ۳۷ سال است که عمده اخبار و گزارشات و گفتگوهای منتشر شده، مبتنی بر مؤلفه­ های ژورنالیسم غربی و بدتر از آن در چارچوب قواعد ساختار رسانه ­ای نظام سلطه بوده ­اند. امید است در آینده ­ای نه چندان دور، خبرنگاران متعهد مسلمان در حوزه­ های گوناگون از جمله سینما، بتوانند با دیده بانی نسبت به وقایع جاری و آینده جامعه در عرصه فرهنگ، به خبررسانی متعهدانه اهتمام ورزیده و هم­ میهنان و کشورشان را از وجود خطرات فرهنگی مهلک در مسیر پیشرفت و توسعه و برپائی تمدن نوین اسلامی آگاه سازند.

ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.