در سالي كه گذشت و روزهاي پاياني آن را پشت سر مي گذاريم، اتفاقات بسياري در عرصه هنر به خصوص تلويزيون، رقم خورد. البته هنوز چند روزي به پايان سال مانده و ممكن است در اين زمان كوتاه نيز يكباره تحولاتي پيش بيني نشده رخ بدهد، اما از تغيير رياست سازمان و مديران شبكه هاي مختلف كه جزو  مهمترين و سرنوشت ساز ترين اتفاقات در تلويزيون محسوب مي‌شود گرفته تا ادغام و افتتاح برخي شبكه هاي تلويزيوني، امسال شاهد يك سري تغييرات و تحولات مثبت و منفي در تلويزيون بوديم. بنابراين در اين گزارش سعي شده تا به برخي از مهمترين رويدادهاي سال ۹۳ در تلويزيون اشاره شود:

خداحافظي عزت الله ضرغامي بعد از ۱۰ سال از كرسي رياست و ورود محمد سرافراز به عنوان رياست جديد سازمان صدا و سيما مهمترين تحول سال ۹۳ براي تلويزيون بود كه تغيير مديران شبكه ها و به خصوص روي كار آمدن علي اصغر پور محمدي به عنوان معاونت سيما پيامدهاي بسياري را در پي داشت. به خصوص اينكه اهالي هنر از اين رويداد استقبال كرده و با توجه به رزومه اين افراد، به آينده تلويزيون خوش بين هستند.

البته اقدامات و عملكرد آنان به سال آينده موكول شده و هنوز اتفاق خاصي رخ داده است، اما با نگاه هنري كه اين مديران به تلويزيون و اهالي هنر دارند، مي توان اتفاقات خوبي را در آينده براي تلويزيون پيش بيني كرد. گرچه در سال جاري تلويزيون با بحران مالي شديدي دست و پنجه نرم كرد و شرايط اقتصادي نه چندان خوبي براي توليد آثار نمايشي داشت.

تا جايي كه شاهد توليد و پخش سريالها و فيلمهاي نه چندان پر مخاطبي بوديم. همچنين شاهد بازپخش سريالهاي دهه هاي گذشته براي چندمين بار از شبكه هاي مختلف بوديم كه نشانگر بحران مالي در اين رسانه است. حتي توقف و تعطيلي موقت برخي سريال ها به دليل عدم بودجه كافي نيز پيامد چنين بحراني بود كه گريبان برخي سريال ها را در مرحله توليد گرفت؛ از جمله سريال هاي «زخم»، «آمين»، «معماي شاه»، «يادداشت هاي يك زن خانه دار» و در مقطعي هم سريال «پرده نشين».

از طرفي غيبت برخي از كارگردانان و بازيگران حرفه اي و با تجربه در تلويزيون بازتاب همين مشكلات مالي بود و هنوز هم عده اي از بازيگران از عدم دريافت مطالباتشان ناراضي هستند. به خصوص بازيگران يكي از سريال هايي كه اين اواخر از شبكه اول پخش شد و همچنين عوامل و بازيگران يك سريال تاريخي كه همچنان در مرحله توليد است.

در اين بين شرايط توليد در تلويزيون به قدري نامناسب بود كه برخي كارگردانان مثل داود مير باقري و يا كمال تبريزي نيز تصميم گرفتند تا به جاي تلويزيون، براي نمايش خانگي سريال بسازند. دستاورد آن هم مجموعه هاي «شاهگوش» و «ابله» بود. حتي حسن فتحي نيز به جرگه اين كارگردانان پيوست و  مدتي است كه در حال ساخت مجموعه «شهرزاد» براي نمايش خانگي است.

كارگرداناني كه براي مخاطب تلويزيون، سريال هاي خوبي ساخته بودند، اما فضا و شرايط خارج از قاب تلويزيون را مناسب تر ديده و اقدام به ساخت مجموعه كردند. كاري كه پيش از اين مهران مديري چند سالي است انجام مي دهد. در اين مدت توليد ‌فيلم هم در شبكه خانگي به نسبت تلويزيون رونق بسياري پيدا كرده است. همين اتفاقات باعث مي‌شود تا بيننده هاي تلويزيون روز به روز كمتر شوند و فاصله آنان و تلويزيون بيشتر از گذشته شود.

از طرفي جدايي، بيماري و مرگ برخي از هنرمندان جزو بد ترين رويدادهاي سالي است كه پشت سر مي گذاريم. جدايي يك زوج در زمينه اجرا كه حواشي بسياري را در پي داشت. فرزاد حسني و آزاده نامداري كه در ابتداي سال در كنار هم اجراي برنامه نوروزي را برعهده داشتند، يكباره از هم جدا شده و به زندگي مشترك كوتاهشان خاتمه دادند. اما اين اتفاق حواشي بسياري را به دنبال داشت. مصاحبه ها و اخباري كه به نقل از آنان در رسانه ها و شبكه هاي مجازي منتشر شد، بازتاب منفي بسياري را براي آنان داشت.

تا جايي كه باعث شد اين دو مجري توانا تا پايان سال نتوانند در تلويزيون به فعاليت خود ادامه دهند. البته سردرگمي و بلاتكليفي برخي از مجريان به ناچار خانه نشين و غیبتشان در برنامه هاي زنده و توليدي را مي توان يكي از اتفاقات مهم تلويزيون به حساب آورد. به اين دليل كه مدتهاست شاهد حضور مجريان نه چندان نام آشنايي در تلويزيون هستيم كه آشنايي و تجربه چنداني با مقوله اجرا ندارند و از اين رو نتوانسته اند جذابيتي براي مخاطبان اين رسانه ايجاد كنند.

البته به جز احسان عليخاني كه هر ساله با تهيه و اجراي برنامه مناسبتي «ماه عسل» توانسته مخاطبان بسياري را به اين برنامه جذب كند. از طرفي بيكاري، بيماري و خانه نشيني و مرگ برخي از هنرمندان هم جزو اتفاقات ناراحت كننده اي بود كه در سال ۹۳ شنيده شد. به خصوص فوت مرتضي پاشايي خواننده جواني كه مدتها با بيماري سرطان دست و پنجه نرم مي كرد. اتفاقاً براي نخستين بار در نوروز سال ۹۳ مهمان يك برنامه زنده تلويزيوني شد كه اجراي آن را فرزاد حسني و آزاده نامداري برعهده داشتند.

در كنار فوت اين جوان خواننده كه به همت طرفداران و دوستداران اين خواننده محبوب، مراسم تشييع با شكوهي هم داشت، درگذشت مرتضي احمدي و انوشيروان ارجمند، احمد رسول زاده و پرويز بهرام هم جزو اخبار نا خوشايند سال بود. همچنين فوت برخي ديگر از بازيگران و اهالي هنر كه در سنين مختلف تسليم مرگ شدند.

البته امسال تلويزيون، شروع تقريباً خوبي را در بهار داشت. به خصوص شبكه دو كه بيشتر اوقات مهجور مانده است. پخش برنامه هاي ويژه تحويل سال و ايام نوروز و حضور چهره هاي هنري و ورزشي به عنوان مهمان در اين برنامه ها اتفاق خوبي بود. به خصوص كساني كه براي نخستين بار توانسته بودند مهمان يك برنامه زنده تلويزيوني باشند كه حضورشان براي مخاطبان تلويزيون جذابيت بسياري داشت.
اما اتفاق عجيب و نادري كه در اين زمينه رخ داد، توقيف و تعطيلي سريال«اتاق عمل» به كارگرداني مهران مديري توسط وزارت بهداشت، در همان مرحله تصويربرداري بود! كارگرداني كه چند سالي است از تلويزيون فاصله گرفته بود و براي نمايش خانگي مجموعه مي ساخت. تا اينكه تصميم گرفت بار ديگر با تلويزيون همكاري كند. اما پس از ساخت چند قسمت، كار متوقف شد. البته آنطور كه شنيده مي‌شود قرار است پس از بازنويسي فيلمنامه، تصويربرداري با همان بازيگران از سر گرفته شود.

يكي ديگر از تحولات تلويزيون در سال ۹۳ ممنوعيت پخش سريالها از سه شبكه «قرآن»، «آموزش» و «سلامت» بود. يعني حذف مهمترين گونه برنامه سازي و عامل جذب مخاطب تلويزيون از سه شبكه اي كه مخاطب چنداني به نسبت ساير شبكه ها ندارد.
تعطيلي برخي برنامه ها مثل برنامه «خانومي كه شما باشي» و به طور كلي حذف برنامه هاي زنده و پخش هر چه بيشتر برنامه هاي توليدي جزو تحولات امسال تلويزيون بود كه باز هم همه چيز به مسائل مالي ختم مي‌شود.
حتي در مقطعي عدم پخش بازيهاي فوتبال ليگ برتر ايران به دلايلي از تلويزيون جزو اتفاقات بد براي طرفداران اين ورزش پر هيجان بود. اما افتتاح رسمي شبكه هاي «HD» ، «افق» و «نسيم» كه مدتي با پخش آزمايشي توانستند مخاطبان را با اين شبكه ها آشنا كرده و به خصوص شبكه «نسيم» با توليد و ساخت برنامه هاي مفرحي از جمله «خندوانه» و «شكر آباد» توانست نگاه مخاطبان بسياري را به خود معطوف كند، اتفاق مثبتي براي تلويزيون محسوب مي‌شود. البته حذف شبكه «تماشا» و ادغام آن با شبكه «نمايش» كه اقدام به پخش برنامه هاي تكراري مي كرد، نيز مي تواند نكته مثبتي در اين زمينه باشد.
به اين دليل كه از همان ابتداي تأسيس، رسالت شبكه «آي فيلم» باز پخش سريال هاي خاطره انگيز دهه هاي گذشته به خواست بيننده ها بود. بنابراين مخاطبان خود را در اين مدت پيدا كرده بود و شبكه «تماشا» نيز كاري مشابه با اين شبكه را در دستور كار خود داشت.
اما يكي از اتفاقات مثبت و بسيار خوبي كه مختص سال ۹۳ نيست و چند سالي است كه مخاطبان بسياري را در ايام نوروز به تلويزيون معطوف مي‌كند، توليد و پخش مجموعه هاي «پايتخت» و «كلاه قرمزي» است. اين دو مجموعه در طول اين چند سال توانسته اند با جذابيتي كه در طرح و اجراي برخي مسائل دارند، جاي خود را بين مردم باز كنند و جزو پر بيننده ترين برنامه هاي نوروزي تلويزيون باشند. به خصوص «كلاه قرمزي» كه با حضور زوج طهماسب و جبلي چه در سينما و چه در تلويزيون همواره توانسته اند با سليقه و خواست مردم همگام شده و محصولي را كه ارائه مي‌دهند، مورد توجه قرار بگيرد. نه تنها مخاطب كودك و نوجوان، بلكه مخاطبان بسياري در سنين مختلف به خود جذب كرده اند. البته با تنوع و تعدد شخصيت هايي كه هر ساله وارد قصه مي‌كنند، توانسته اند اين موفقيت را تكرار كنند.
مجموعه«پايتخت» نيز تا حدودي توانسته همين روند را طي كرده و سه سال متوالي بينندگانش را راضي نگه دارد. گرچه طرفداران اين سريال بهار آتي را هم منتظر پخش فصل چهارم اين كار بودند كه به دلايلي توليد اين كار منتفي شد.
در اين ميان مي توان به يك اتفاق مثبت ديگر نيز اشاره كرد. حضور هنرمندان و ورزشكاران كه در مقطعي در تبليغات تلويزيوني ممنوع شده بود، در ماه هاي پاياني سال ۹۳ مجاز شد. اين اتفاق هم براي كساني كه در اين زمينه قصد فعاليت دارند، اتفاق خوبي محسوب مي‌شود و هم براي صاحبان كالا كه به واسطه حضور چهره ها مي توانند محصولاتشان را راحت تر به مرردم بشناسانند و درآمد خوبي از اين راه كسب كنند. با توجه به شرايطي كه در توليد آثار نمايشي به خصوص در تلويزيون دارند، برخي هنرمندان مي توانند از اين طريق درآمد كسب كنند. البته مدتي حضورشان در تبليغات تلويزيوني و بنرهاي شهري ممنوع شده بود ولي با بخشنامه اي كه در اين زمينه صادر شد، باز هم مي توانند در كنار بازيگري، از اين طريق كسب درآمد كنند.
يكي ديگر از تحولات سال جاري بخشنامه اي بود كه وزارت ارشاد در زمينه دوبله و استوديو هاي دوبلاژ صادر كرد. بر اين اساس استوديو هاي زير زميني كه اقدام به فعاليت هاي غير قانوني در اين زمينه مي‌كنند، برچيده مي‌شود و برخي هنرمندان اين عرصه كه بيكار و خانه نشين شده اند، مي توانند فعاليتشان را از سر بگيرند. گرچه هنوز اقدامي در اين زمينه صورت نگرفته است و فقط بخشنامه صادر شده است، اما مي توان به آينده خوش بين بود.
در نهايت بيشتر اتفاقات منفي كه در طول سال براي تلويزيون رخ داده، ناشي از شرايط بد مالي است كه دارد. بنابراين اگر مسائل مالي حل شود و فضاي كار هم براي هنرمندان بازتر شود، مي توان اميدوار بود كه تلويزيون با يك رويكرد جديد و جذاب به استقبال سال نو مي رود. شايد از اين طريق هم بتواند با شبكه هاي ماهواره اي و سريال هايي كه پخش مي‌كنند، رقابت كرده و نگاه مخاطبانش را كه در اين مدت به هر چيزي غير از تلويزيون معطوف شده، باز گرداند.