داستان تولید و اجرای نمایش‌های پرهزینه، لوکس و فانتزی در بازار تئاتر کشور مدت‌هاست که دیگر تکراری شده و ماه‌هاست که شاهدیم هر دم از این آشفته بازار اقتصاد تئاتر کشور، اخبار تازه‌تر و البته تأسف‌بارتری به گوش می‌رسد؛ حال یک روز در قالب نمایش موزیکال و روز دیگر در قالب کنسرت ـ نمایش یا اُپرا که این روزها به شکل وسوسه‌انگیزی، تهیه‌کنندگان حوزه تئاتر را به سمت این گونه کارها سوق داده است.

در سال جاری نمایش‌هایی چون «بینوایان» با بهای گزاف نزدیک به ۲۰۰ هزار تومانی بلیت به کارگردانی حسین پارسایی در تالار تشریفاتی اسپیناس پالاس یا نمایش «می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد» به کارگردانی همایون غنی‌زاده در تالار وحدت با بهای ۱۸۰ هزار تومان، بحث‌های متعددی را در بازار تئاتر راه انداخت، اما در نهایت این نمایش‌ها بودند که با جمع کردن ارکسترهای بزرگ، دکورهای غول پیکر و بازیگران چهره به تجارت در تئاتر پرداختند.

حال نوبت نمایش دیگری به نام «اُپرای هفت شهر عشق» به نویسندگی و کارگردانی محمد عبدی‌زاده است که با بلیت ۲۵۵ هزار تومانی در سالن وزارت کشور و بازیگران چهره‌ای چون محمدرضا فروتن، مریلا زارعی، اندیشه فولادوند، محمدعلی ساربان، افسانه پاکرو، نسیم ادبی، پانته‌آ بهرام و ابوالفضل پورعرب، نگاه‌ها را به سمت خود می‌خواند. در موسیقی این اثر، خواننده‌هایی چون روزبه نعمت‌اللهی و روزبه بمانی با ارکستر سمفونیک تهران به رهبری فریدون شهبازیان، خواهند خواند. 

*خلاء قانونی در قیمت‌گذاری بلیت‌های برخی نمایش‌ها

شهرام کرمی، مدیرکل اداره هنرهای نمایشی درباره اجرای این نمایش می‌گوید: نمایش هفت شهر عشق یک تلفیقی از تئاتر و کنسرت است که ابتدا مجوز اداره کل موسیقی را گرفته و سپس در اداره هنرهای نمایشی بازبینی رفته است. این نمایش را به خصوصی تدارک دیده است و قیمت آن هم به دلیل ماهیت موسیقایی بودن آن است و متأسفانه اداره هنرهای نمایشی در زمینه قیمت گذاری دخالتی ندارد به دلیل خلاء قانونی که در این زمینه وجود دارد.

اجرای هفت شهر عشق قرار است در سالن وزارت کشور به صحنه برود یعنی اجرا در یک سالن دولتی توسط گروهی خصوصی آن هم با بهایی گزاف برای تماشاگران!

 خلاء قانونی مورد تأکید شهرام کرمی در حالی هنوز برطرف نشده که هر روز شاهد بحرانی‌تر شدن اجرای برخی نمایش‌ها و کنسرت نمایش‌های لاکچری در سطح شهر تهران هستیم.  با این حساب، تئاتر هنری است که فقط افراد نیرومند اقتصادی جامعه را به تماشا دعوت می‌کند و مثل ورزش‌های پرهزینه‌ای چون اسکی و سوارکاری، به هنر لوکس و اشرافی کشور تبدیل می‌شود. چیزی که با ماهیت اعتراضی هنر تئاتر، در تعارض و تباین است.

*سند شورای صنفی تئاتر کی اجرایی می‌شود؟

شهرام کرمی با بیان اینکه شورای صنفی هنرهای نمایشی هنوز راه نیفتاده و تا زمانی که این شورا عملیاتی نشود بخش خصوصی خود تعیین کننده سقف و کف قیمت‌ها  خواهد بود، می‌گوید: میانگین قیمت کنسرت‌ها تقریباً بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است. اُپرا ـ نمایش «هفت شهر عشق» با این استدلال که موسیقی دارد، تعیین قیمت شده و مشکل ما همان خلاء قانونی است. هر چند ما هم در تلاش برای تدوین سند شورای صنفی هستیم و به زودی این شیوه نامه ابلاغ و قیمت‌گذاری بلیت‌های نمایش‌ها صورت می‌گیرد. 

وی که چندی پیش برای تدوین این شیوه‌نامه وعده دو ماهه داده بود، می‌گوید: الان مرحله نهایی این شیوه‌نامه را طی می‌کنیم که با امضای معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به زودی ابلاغ و قانونی می‌شود. بر اساس این شیوه‌نامه ازین پس قیمت بلیت‌ نمایش‌ها مصوب خواهد بود. 

*تناقض در گفته‌های وزیر در مقابله با مفهوم تئاتر لاکچری

سیدعباس صالحی درباره گرانی بلیت‌های تئاتر و بحث «تئاترهای لاکچری» در جمع خبرنگاران در سینما حقیقت عنوان کرد: دولت نمی‌تواند نظام قیمت‌گذاری را به‌صورت مستقیم جلو ببرد. نگاهی وجود دارد که دولت‌ها قیمت‌گذار شوند که این نگاه ممکن است در کوتاه‌مدت جواب بدهد، اما نمی‌شود این موضوع را پایدار نگه داشت. آنچه باید اتفاق بیفتد همکاری مشترک بین دولت و اصناف است و ما از دوستان خواسته‌ایم این مسیر را ادامه دهند.

وی بیان کرده که یک نگاه بخشنامه‌ای می‌گوید که قیمت بلیت‌ها نباید بالاتر از سطحی برود. این همان نگاه دولتی است. ما مصرانه می‌خواهیم این مسیر را با تفاهم میان دولت و صنوف جلو ببریم؛ چرا که معتقدیم فضای هنر، فضای تعاملی است.

*تمرین «اُپرای هفت شهر عشق» در برج آزادی

اجرای نمایش‌ها و کنسرت‌های لاکچری در فضای کنونی اقتصادی کشور و به ویژه شرایط گروه‌های نمایشی که در بخش‌هایی به لحاظ مالی دچار بحران هستند و حتی گروه‌هایی که بعضا یک سالن تمرین هم ندارند، اسفناک است. این در حالی است که طبق شنیده‌ها، اجرای تمرین اُپرای هفت شهر عشق در تمام مدت در برج آزادی تهران صورت گرفته و این در حالی است که شهرام کرمی از چنین چیزی اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. 

چندی پیش مباحثی مبنی بر توجه به تئاتر فاخر و جلوگیری از لاکچری شدن نمایش‌ها مطرح شد، چند روز پیش نیز مجلس شورای اسلامی در زمینه مراقبت از تئاتر تذکراتی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داد. آیا اجرای چنین نمایش‌هایی به نام کنسرت ـ نمایش، نشانه آشکاری از بی‌توجهی به دغدغه‌ها در زمینه مقابله با تئاتر لاکچری نیست؟

البته شهرام کرمی نیز معتقد است که بخشی از بدنه تئاتر ما امروز در زمینه تئاتر تجاری رونق گرفته است و اجرای چنین نمایش‌هایی می‌تواند به جذب مخاطب کمک کند، ولی باید اذعان داشت که نباید به چنین کارهایی دامن زد؛ چنان که در سینما هم بخشی ممتاز و بخشی دیگر ارزان است.

به گفته مدیرکل هنرهای نمایشی، هدف از راه‌اندازی شورای صنفی، جلوگیری از قیمت‌های گزاف در تئاتر است. متأسفانه تا به حال چنین قانونی وجود نداشته و کرمی مدعی است که بعد ازآن اجازه نمی‌دهند در هر گروه، سالن و با هر کیفیتی قیمت‌گذاری نامناسبی برای نمایش‌ها صورت بگیرد.

حال باید دید با تدوین آیین نامه جدید، وضعیت نمایش‌های لاکچری و کارهایی که صرفا در مسیر تفنن و تفریح، بدون تولید اندیشه مناسب برای مردم به صحنه می‌روند، چه خواهد شد و اداره کل هنرهای نمایشی در این زمینه چه برنامه‌ای خواهد داشت.

*فارس