آمریکا در دشمنی با ایران بیش از هر زمانی شمشیر را از رو بسته و شاید دلیل آن روی کار آمدن دیوانه بی‌پروایی مانند ترامپ است. آن‌ها در دور جدید تحریم‌ها که پس از خروج از برجام وضع کرده‌اند، بالاترین و پیچیده‌ترین سطح از فشارها را در پیش گرفته‌اند و برای پیروزی در این جنگ عریان اقتصادی، جمهوری اسلامی باید از تمام توان و امکانات استفاده کند و تجربیات گذشته در مواجهه با دشمن بسیار به کار می‌آید.

«هنر تحریم‌ها، نگاهی از درون» کتابی است که اخیراً تحریم‌های ایران در بازه ۲۰ ساله ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵ را مورد بررسی قرار داده و فراز و نشیب تقابل اقتصادی ایران و آمریکا را مطالعه کرده است. "ریچارد نفیو"، مولف این کتاب که طراح اصلی تحریم‌های ضد ایرانی در دوران ریاست جمهور باراک اوباما است می‌گوید آمریکا با اعمال تحریم‌های همه‌جانبه اقتصادی، تلاش کرد مقاومت ایران را بشکند و رفتار آن را تغییر دهد.

هرچند او این تحریم‌ها را موفقیت‌آمیز می‌خواند و ادعاهای گزافی را در کتاب خود مطرح می‌کند، به نکاتی مهمی اشاره کرده که برای پیروزی در این جنگ اقتصادی باید آن‌ها را در نظر بگیریم. "نفیو" در اثر خود ۳ عنصر «ساختار معیوب اقتصاد ایران، اجماع جهانی و رفتارهای هیجانی» را به عنوان عوامل اثرگذاری تحریم‌ها و تغییر رفتار ایران و آمدن به پای میز مذاکره عنوان می‌کند و معتقد است ترامپ با خروج از برجام و اعمال تحریم‌های جدید به دنبال گرفتن امتیازات بیشتر از ایران است.

این کتاب در موارد بسیاری واقعیات را بیان نکرده و رفتار خصمانه آمریکا را برای تغییر موضع ایران می‌داند و اشاره‌ای به تلاش‌های آمریکا برای ایجاد نارضایتی در مردم و تغییر رژیم در ایران نمی‌کند، با این وجود بررسی بخش‌هایی از مطالب او بسیاری از واقعیات را آشکار می‌کند.

"نفیو" نخستین عامل اثرگذاری تحریم‌ها علیه ایران را ساختار اقتصادی معیوب دانسته و اشاره می‌کند آمریکا همواره نگران بود که این تحریم‌ها به اصلاحات اقتصادی در ایران منجر شود که در آن صورت این تحریم‌ها علی رغم همراهی کشورهای دیگر بی‌نتیجه خواهند ماند. در واقع او اعتراف می‌کند که اگر ساز و کارهای اقتصادی در ایران اصلاح شوند تحریم‌های آمریکا توان بر هم زدن ثبات آن را نخواهد داشت.

نکته دیگری که بر آن تاکید شده اهمیت اجماع جهانی برای مقابله با ایران بود. در آن دوره دولت آمریکا با ابزارهای مختلف و فشار و لابی تلاش کرد همه کشورها را علیه ایران متحد کند و یک اجماع جهانی برای تحریم ایران ایجاد کند که توانست اروپایی‌ها و برخی از کشورهای دیگر را با خود همراه کند. به گفته "نفیو" شکسته شدن اجماع علیه ایران به معنی بی اثر شدن تحریم‌ها است.

سومین نکته مهم این کتاب برنامه‌ریزی آمریکایی‌ها برای ایجاد رفتارهای هیجانی بود و این سیاست در چارچوب عملیات روانی آن‌ها برای ضربه زدن به ایران تعریف می‌شود. نفیو می‌گوید در بازه‌ای ایرانی‌ها تحریم‌ها را پذیرفتند و تلاش کردند با وجود شرایط تحریم راه‌های برون رفت از آن را بیابند که استمرار آن به شکست سیاست تحریم وایجاد ثبات اقتصادی در ایران منجر می‌شد، همان طور که از اواخر سال ۹۱ و ۹۲ این اتفاق افتاد.

بر این اساس آن‌ها با اقدامات رسانه‌ای و روانی، به شکلی برنامه‌ریزی شده به اقتصاد ایران شوک وارد می‌کردند و با عملیات روانی گسترده، تلاش می‌کردند به رفتارهای هیجانی و انتخاب‌های اقتصادی بی‌ثبات‌کننده دامن بزنند. مسأله‌ای که دقیقاً طی هفته‌های گذشته به کرات نمونه‌های آن را شاهد بودیم. این اقدامات رسانه‌ای خصمانه آمریکایی‌ها هم افکار عمومی در داخل و هم افکار عمومی در خارج از کشور را هدف قرار داده و به دنبال ناامن نشان دادن اقتصاد ایران برای سرمایه گذاران خارجی و کمپانی‌های بین‌المللی است.

آمریکا دائماً با تهدید و ارعاب سعی می‌کند از دیگران امتیاز بگیرد و اهدافش را پیش ببرد در حالی که بسیاری از تهدیداتش عملی نیستند و در حال حاضر ۹ کشور جهان را مورد تحریم قرار داده که ۲۰ درصد از اقتصاد جهان را در اختیار دارند. اما با حرفه‌ای‌گری و عملیات روانی پیچیده اینگونه القا می‌کند که هر کس از دستورات او سرپیچی کند با مجازات سختی و بحران مواجه خواهد شد که البته متاسفانه این عملیات روانی آن‌ها تا حدی بر افکار عمومی اثرگذار است.

برای مقابله با تهدیدات آمریکا ضروری است با شیوه‌های کارآمد و به‌روز حقایق برای افکار عمومی در داخل و خارج روشن شود تا یک تهدید توخالی منشا تحولات اقتصادی در کشور نشود. باید بتوانیم به روشنی نشان دهیم وقتی آمریکا تهدید می‌کند که فروش نفت ما را به صفر می‌رساند، وقتی القا می‌شود که سختی و قحطی در راه است و وقتی می‌گویند اگر تسلیم نشویم درگیر جنگ خواهیم شد، همه ادعاهای بی‌اساسی است که روی رفتار هیجانی و التهاب افکار عمومی حساب باز کرده‌اند. آن هم در شرایطی که آمریکا هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی و نظامی نسبت به گذشته ضعیف‌تر شده و دست بالا را ندارد.

رسانه‌های برون مرزی می‌توانند این وضعیت را برهم بزنند و نقشه‌های آنها را در جنگ اقتصادی نقش بر آب کنند. به آن شرط که هم از حیث محتوایی و هم از نظر فنی تولیدات با کیفیت و قابل ارائه برای مخاطب جهانی داشته باشیم و از سرمایه‌گذاری و توسعه این حوزه غافل نشویم. اگر تحلیل "نفیو" از عوامل اثرگذار تحریم بر ایران را ملاک قرار دهیم، در اختیار داشتن رسانه‌های بین‌المللی در عامل دوم و سوم برنامه‌های آمریکا یعنی ایجاد اجماع جهانی و رفتار هیجانی تعیین‌کننده است و هر کس در این حوزه موفق‌تر عمل کند در جنگ اقتصادی موجود دست بالاتر را خواهد داشت.

*تسنیم